A represión franquista en Ourensenovos argumentos contra a desmemoria da persecución sufrida polo maxisterio

  1. Xosé Manuel CID FERNÁNDEZ 1
  1. 1 Universidade de Vigo
    info

    Universidade de Vigo

    Vigo, España

    ROR https://ror.org/05rdf8595

Revue:
Sarmiento: Revista Galego-Portuguesa de Historia da Educación

ISSN: 1138-5863

Année de publication: 2017

Número: 21

Pages: 73-99

Type: Article

DOI: 10.17979/SRGPHE.2017.21.0.4821 DIALNET GOOGLE SCHOLAR lock_openAccès ouvert editor

D'autres publications dans: Sarmiento: Revista Galego-Portuguesa de Historia da Educación

Résumé

The repression against schoolteachers in 1936 was a process planned and organised to wipe out any memory of the school system during the Republic, in terms of both ideology and the methodological innovations experimented with during this short period of renewal and democratisation. Ourense was one of the most important areas in the consolidation of Republican schools –closely linked to class consciousness and an avant-garde journal–, and the response of the pro-Franco regime could be described as cruel and disproportionate. The rigged court martial proceedings, the “paseos” or political revenge killings, dismissal and/or disqualification for exercising the teaching profession, transfers, temporary suspension of employment and salary were the main sanctions that could be imposed and one-third of the roughly 1700 schoolteachers in the province were penalized. The other two-thirds were not spared from tight control of their private lives and of the exercise of their profession. Many of the teachers who suffered the most severe persecution were able to avoid passing from dismissal to being victims of revenge murder thanks to the solidarity of the local residents, the organizations formed to help Republicans and the communities located on the Portuguese border. Of all the accusations, the one that entailed the greatest risk was being a member of ATEO (The Association of Education Workers of Ourense); so the leaders of this organization had to use their wits to take cover. As a matter of fact, the number of Association leaders who were murdered came to a total of three people, who were not the most actively involved in its operation. Most of them managed to go into exile or remain in hiding

Références bibliographiques

  • Xosé Manuel Cid, “Mestres de Amoeiro na República. Leccións de dignidade que enfureceron aos sublevados franquistas”, en A barbarie silenciada. Amoeiro 1936, ed. Xosé L. Carrión, Javier Quintas, X. M. Cid e Raul Soutelo (Santiago: Fundación Luís Tilve, 2014), 76.
  • Armando Fernández Mazas, Política y Pedagogía. Memoria Teórica de un Maestro de la A.T.E.O. (Ourense: Ediciones Andoriña, 1990)
  • Juan M. Fernández Soria, “Desmemoria de la educación republicana en el franquismo”, en Entre el olvido y la memoria. Educación, mitos y realidades, ed. Teresa González Pérez (Valencia: Tirant lo Blanc, 2017), 73-104.
  • Juan M. Fernández Soria e Mª Carmen Agulló Díaz, “La memoria confiscada del Magisterio (1931-1945)”, en Memoria da Escola. Cultura material e testemuños da nosa Historia Educativa Contemporánea, ed. Mercedes Suárez Pazos, Xosé Manuel Cid Fernández e Carmen Benso Calvo (Vigo: Xerais. 2006).
  • Antón Costa Rico, Historia da educación e da cultura en Galicia (Vigo: Edicións Xerais, 2004), 1041 .
  • Ramon Luís Acuña, “Silencio amargo, “spleen” estoico”, en Actas do III Congreso Manuel Luís Acuña, ed. Xoán Carlos Domínguez Alberte e Xosé Manuel Cid Fernández (Santiago: Xunta de Galicia. 2008), 247.
  • Xosé Manuel Cid, Educación e ideoloxía en Ourense na IIª República (Santiago: Andavira. 2010, 2.ª ed.), 40.
  • Xosé Manuel Cid, Escola, democracia e República. Teorías e institucións educativas en Ourense durante a IIª República (Ourense: Concello de Ourense e Universidade de Vigo. 1994), 158-162.
  • Domingo Rodríguez Teijeiro, ‘Longa noite de pedra’ no Mosteiro de San Salvador. Represión e reclusión en Celanova (1936-1943) (A Coruña: Vía Láctea. 1999).
  • Xosé Manuel Cid Fernández, “O Pedagogo”, en Fundación Vicente Risco, Vicente Risco. O mestre sempre vivo (A Coruña: La Voz de Galicia, 2003), 76
  • Ramón Luís Acuña, “Acuña ou a forza interior” en Actas do I Congreso Manuel Luís Acuña, ed. Xoán Carlos Domínguez Alberte (Santiago: Xunta de Galicia, 2001), 23.
  • Xosé Manuel Cid Fernández, “Que dicir de Herdeiras desde a historia da educación?”, en Herdeiras. Muller, memoria, identidade (Libro e Video-CD con 10 temas musicais e a curta “Bucle” de Margarita Ledo Andión), ed. Carmen Penim (Vigo: Inquedanzas Sonoras, 2017), 45-51.
  • David Simón Lorda, Médicos ourensáns represaliados na Guerra Civil e a Posguerra (Santiago: Fundación 10 de Marzo, 2010).
  • Xosé Manuel Cid Fernández, Rosa Pons i Fábregas, unha mestra europea en Parada de Sil (Ourense: Nova Escola Galega/Concello de Parada de Sil, 2009).
  • Xosé Manuel Cid e Nuria Diéguez, “Els quaderns escolars de la mestra Rosa Pons i Fabegas, testimoni d’una nova pedagogia en escoles gallegues i catalanes”, en Imatges de l’escola, imatge de l’educació, ed. Francesca Comas, Sara González, Xabier Motilla e Bernat Sureda, (Palma: Universitat de les Illes Balears, 2014), 127-136.
  • Juan M. Fernández Soria e Mª Carmen Agulló Díaz, “La memoria confiscada del Magisterio (1931-1945)”, en Memoria da Escola. Cultura material e testemuños da nosa Historia Educativa Contemporánea, ed. Mercedes Suárez Pazos, Xosé Manuel Cid Fernández e Carmen Benso Calvo (Vigo: Xerais. 2006).
  • Armando Fernández Mazas, Política y Pedagogía (Ourense: Andoriña, 1990, 2.ª ed. 1995).
  • X. M. Cid, “Francisco Sierra Rodríguez, unha das primeiras víctimas da represión franquista sobre o maxisterio republicano,” Lethes, nº 9 (2009): 132-143.
  • X. M, Cid, “Antonio Caneda, outra vítima do franquismo, na memoria do maxisterio renovador”, Revista Galega de Educación, n.º 40 (2008): 174-179.
  • Alejandro Mayordomo e M.ª Carmen Agulló, La renovació pedagògica al país Valenciá (Valencia: Departament Educació Comparada e Historia de l’Educació, 2004).