Aptitude física, función física e atividade física nos estudantes universitáriosestudo de caso de estudantes de deportes

Resumen

A inactividade física é un problema de saúde pública global, mentres que os altos niveis de actividade física son, por outra banda, un comportamento sa. A competencia motora indícase como: i) forte preditor da actividade física ii) influír positivamente na forma física, iii) asociado lonxitudinalmente a maiores niveis de actividade física e iv) aspecto crucial para o desenvolvemento dun estilo de vida saudable. A competencia motora tamén establece a base para o rendemento no deporte e na actividade física, dependendo do desenvolvemento óptimo das habilidades motrices fundamentais, que se subdividen na construción manipuladora, estabilizadora e locomotora. Deste xeito, preséntase como un indicador da calidade de vida, implicando o dominio de varias habilidades motoras relacionadas co desenvolvemento e o rendemento humano. A competencia motora tamén describe o coñecemento de diversas habilidades e accións motrices. Por outra banda, a competencia motora funcional baséase na capacidade para coordinar e controlar o movemento corporal para alcanzar un certo obxectivo, circunscribindo a capacidade física e funcional dun individuo, que está relacionado co uso do corpo nos movementos multiplano e articulares, concretamente a mobilidade e estabilidade simultánea. Partindo destes presupostos, desenvolvéronse sete preguntas de investigación: (1) ¿As probas do Functional Movement Screen baséanse en realidade nos conceptos da competencia motora en adultos novos?; (2) ¿Asóllanse mellores habilidades motrices cunha mellor capacidade funcional en adultos novos ?; (3) ¿Hai diferenzas entre a competencia motora e a capacidade funcional de homes e mulleres (adultos novos) ?; (4) ¿Os adultos novos físicamente activos teñen un perfil de competencia motora, adiposidade e densidade mineral ósea segundo as normas de nenos e adolescentes ?; (5) ¿Nos adultos novos, a competencia motora e a capacidade funcional cambian segundo os niveis de actividade física durante un período de 12 meses ?; (6) ¿As eleccións de actividades deportivas están influenciadas polos niveis de competencia motora e capacidade funcional ?; (7) ¿Despois de 12 meses, a habilidade motora, a capacidade funcional e a composición corporal cambian segundo a elección das actividades deportivas? en función destas preguntas, esta tese pretende comprender a asociación entre a competencia motora e a capacidade funcional en adultos novos e a correspondencia entre os construtos da competencia motora (manipuladora, estabilizadora e locomotora) e do movemento funcional (Functional Movement Screen). Tamén busca observar as diferenzas entre homes e mulleres (adultos novos) con respecto aos competencia motora e capacidade funcional e a correlación entre competencia motora, adiposidade e densidade mineral ósea nos máis físicamente activos. Tendo en conta o período de 12 meses, búscase tamén comprender as variacións de competencia motora, e capacidade funcional, composición corporal e niveis de actividade física (deporte e lecer), así como a relación entre as opcións de actividades deportivas e as variables de competencia motora, e capacidade funcional e composición corporal. Para acadar este obxectivo constituíuse unha mostra por conveniencia, con 120 estudantes dun grao en Deportes e Lecer, segundo os criterios de inclusión e exclusión definidos. Entre os estudantes seleccionados, participaron 92 voluntarios (68 homes 22,3 ± 6,4 anos; 72,9 ± 9,9 kg; 175,8 ± 6,4 centímetros e 24 mulleres 20,7 ± 1,2 anos; 57,8 ± 7,6 kg; 162,6 ± 5,5 centímetros). Caracterizáronse segundo 1) datos sociodemográficos; 2) Cuestionario de actividade física habitual (Habitual Physical Activity Questionnaire); 3) antropometría; 4) dual x-ray absorptiometry; 5) CF (Functional Movement Screen); 6) competencia motora (Motor Competence Assessement battery) ao comezo do curso escolar e despois de 12 meses. Todos os participantes asinaron o consentimento informado de acordo coa declaración de Helsinki (parecer CTC-ESDL-CE002-2017). Todos os resultados analizáronse segundo a asunción de normalidade e homoxeneidade dos grupos obxecto de estudo, empregando estatísticas descritivas e inferenciais. Segundo a súa distribución, empregouse a correlación de Pearson (distribución normal) ou Spearman (distribución non normal). Para comparar homes e mulleres, a proba Mann-Whitney U test e a proba de clasificación asinada de Wilcoxon signed-rank test utilizáronse para comparar o primeiro momento (baseline) e o segundo momento (despois de 12 meses). Para a análise entre materias curriculares optativas, empregouse ANOVA segundo os presupostos da súa aplicación, con axuste mediante a proba de comparación de Tukey. Tamén se empregou o tamaño do efecto, por un nivel de significación de 0,05. Todas as análises estatísticas baseáronse no uso do software SPSS (versión 22.0.0.0 para Windows, IBM, USA). Analizando os índices relacionados co cuestionario de actividade física, parece que non hai diferenzas significativas entre os sexos con respecto á idade, todos os índices relacionados co cuestionario de actividade física e a práctica de deporte federado ou exercicio físico de xeito regular. Tendo en conta estas diferenzas na distribución entre homes e mulleres segundo as materias optativas, as mulleres non serán consideradas á hora de analizar estes grupos. Os valores relacionados co cuestionario de actividade física e o exercicio físico dos homes segundo as materias opcionais, no seu conxunto, os homes non presentan diferenzas significativas entre os grupos de materias opcionais En canto á composición corporal, os homes teñen valores considerablemente maiores para a altura, o peso e a masa sen graxa. Á súa vez, as mulleres teñen valores estadísticamente maiores con respecto á porcentaxe de graxa corporal. Tendo en conta as materias opcionais, os valores da antropometría e a composición corporal para homes, non houbo diferenza entre grupos. Os homes teñen valores significativamente maiores en todas as categorías de competencia motora, sen diferenzas significativas respecto de grupos segundo as materias opcionais. Por capacidade funcional, a través do Functional Movement Screen, descubrimos que os homes teñen valores estadísticamente maiores ao realizar o Functional Movement Screen Trunk Stability Push-Up, mentres que as mulleres teñen valores máis altos para Functional Movement Screen Active Straight Leg Raise. Os restantes valores non presentan diferenzas significativas entre os sexos. Cando se agroman segundo as materias opcionais, hai diferenzas estatisticamente significativas entre o grupo de Actividades de Fitness e Deportes de ondas para o Functional Movement Screen Trunk Stability Push-Up, onde o grupo Actividades de fitness ten valores máis altos. Parece que hai correlacións significativas entre: salto horizontal e porcentaxe da graxa total (negativa e alta); salto horizontal e porcentaxe de graxa del tronco (negativo e alto); shuttle run e porcentaxe de graxa total (positiva e alta); shuttle run e porcentaxe de graxa del tronco (positivo e alto); shuttle run e graxa total (positiva e alta) e competencia motora total e densidade mineral ósea (positiva e alta). A mesma análise, pero para os homes, hai correlacións significativas entre: estabilidade da competencia motora e porcentaxe de graxa total (negativa e alta); competencia motora estabilidade e porcentaxe de graxa del tronco (negativa e moderada); competencia motora estabilidade e graxa total (positiva e alta); saltos laterais e porcentaxe de graxa total (negativa e moderada); saltos laterais e porcentaxe de graxa del tronco (negativa e moderada); saltos laterais e graxa total (positiva e alta); competencia motora locomotora e porcentaxe de graxa total (negativa e moderada); competencia motora locomotora e graxa total (negativa e moderada); salto horizontal e porcentaxe de graxa total (negativa e moderada); salto horizontal e porcentaxe de graxa del tronco (negativa e moderada); salto horizontal e graxa total (negativa e moderada); competencia motora total e porcentaxe de graxa total (negativa e alta); competencia motora total e porcentaxe de graxa del tronco (negativa e moderada); competencia motora total e graxa total (negativa e moderada) A análise da capacidade funcional e a súa asociación con niveis de adiposidade e densidade mineral ósea para as mulleres atópase en asociacións estatisticamente significativas entre: Functional Movement Screen Deep Squat e porcentaxe de graxa total (negativa e alta); Functional Movement Screen Deep Squat e porcentaxe de graxa del tronco (negativa e alta); Functional Movement Screen Deep Squat e graxa total (negativa e moderada); Functional Movement Screen Hurdle Step e porcentaxe da graxa total (negativa e alta); Functional Movement Screen Hurdle Step e graxa total (negativa e moderada); Functional Movement Screen Trunk Stability Push-Up e porcentaxe de graxa total (negativa e alta); Functional Movement Screen Trunk Stability Push-Up e porcentaxe de graxa del tronco (negativa e moderada); Functional Movement Screen Trunk Stability Push-Up e graxa total (negativa e moderada); Functional Movement Screen resultado final e porcentaxe de graxa total (negativa e alta); Functional Movement Screen resultado final e porcentaxe de graxa del tronco (negativa e alta); Functional Movement Screen resultado final e graxa total (negativa e alta). Para os homes, atópanse correlacións significativas para Functional Movement Screen Hurdl Step e graxa total (negativa e moderada) e para Functional Movement Screen Rotary Stability e densidade mineral ósea total (negativa e pequena). Analizando a asociación entre a capacidade funcional e as habilidades motoras, a maioría deles son moderados (0,3 ≤ r <0,5). Todas as variables competencia motora teñen unha correlación estatisticamente significativa Functional Movement Screen Trunk Stability Push-Up. Considerando homes e mulleres por separado, as mulleres presentan diferenzas significativas entre a estabilidade profunda da pantalla de movemento funcional e a estabilidade da competencia motora (positiva e moderada); Functional Movement Screen Trunk Stability Push-Up e competencia motor manipulativa (positiva e alta); Functional Movement Screen Trunk Stability Push-Up e transposición de placas (positiva e moderada); Functional Movement Screen Trunk Stability Push-Up e saltos laterais (positivos e moderados); Functional Movement Screen Trunk Stability Push-Up e shuttle run (negativo e moderado); Functional Movement Screen resultado final e competencia motora estabilidade (positiva e moderada); e Functional Movement Screen resultado final e transposición de placas (positiva e elevada). Hai un 53% máis de correlacións entre homes que para mulleres, con magnitudes similares, pero segundo diferentes perfís. Esta mesma análise segundo os suxeitos opcionais, a análise comparativa non demostra a existencia de diferenzas entre os grupos para a competencia motora, aínda que se verifican tendo en conta a composición corporal e a capacidade funcional. A primeira diferenza significativa é entre aqueles que optaron por deportes de natureza e actividades de fitness onde estes últimos teñen maiores valores para a graxa total. As restantes diferenzas atópanse no Functional Movement Screen Trunk Stability Push-Up, onde o grupo actividades de fitness mostra resultados significativamente máis altos que os dous grupos restantes. Segundo os procedementos iniciais e os criterios establecidos, 12 meses despois da primeira recollida, de novo a principios do curso escolar, entre outubro e novembro realizouse unha nova recollida. En canto aos niveis de actividade física, parece que desde o primeiro momento ata o segundo momento, as mulleres aumentaron a práctica do exercicio físico nun 9%, pero sen mostrar un cambio significativo. Os cambios nos niveis de actividade física non se traduciron en cambios significativos nos índices do cuestionario de actividade física. Con respecto aos homes, hai unha redución da cantidade e exercicio físico practicado (13,6%), no índice deportivo (22,3%), índice de lecer (23,3%) e índice de actividade física total (3,7%). Só para o índice deportivo, non presenta cambios estatísticamente significativos. A análise segundo as materias optativas non amosa ningunha diferenza estatisticamente significativa. Os valores da composición corporal despois de 12 meses mostran un aumento considerable do peso corporal e da masa sen graxa para as mulleres, mentres que a porcentaxe de graxa corporal presenta un perfil inverso. Pola súa banda, os homes presentan cambios significativos na variable de altura, masa sen graxa e densidade mineral ósea. Continuando a análise tendo en conta as materias opcionais, hai niveis significativos no grupo de deportes de onda e actividades de fitness nos niveis de masa sen graxa. No grupo de actividades de fitness, a densidade mineral ósea cambiou significativamente. Considerando a competencia motora antes e despois de 12 meses, parece que as mulleres teñen cambios significativos no 50% dos parámetros analizados. Aparecen cambios estatísticamente significativos e positivos na competencia motora total e na competencia motora estabilidade e nos construtos manipulativos e nas probas de salto lateral e salto horizontal. Para os homes, a tendencia non mostra o mesmo patrón, xa que despois de 12 meses houbo cambios negativos en todos os parámetros analizados. A competencia motora total non está cuberta por cambios significativos. Non obstante, todos os compoñentes da competencia motora manipulación e competencia motora locomoción, presentan cambios significativos e negativos. Tendo en conta as materias opcionais, o resultado é idéntico, pero con compoñentes diferentes. Así, aqueles cuxa opción centrada nos deportes de natureza mostran cambios significativos na competencia motora total, competencia motora manipuladora, velocidade de lanzamento e velocidade de disparo. Para os que están máis conectados aos deportes de onda, os cambios significativos aparecen na competencia motora manipulación , a velocidade de lanzamento, a velocidade de disparo e shuttke run de 10 metros. Aqueles cuxa elección estivo dentro das actividades de fitness, os cambios significativos atópanse na velocidade de disparo e shuttle run de 10 metros. Para o Functional Movement Screen, despois de 12 meses, as mulleres demostran valores totais do Functional Movement Screen con melloras significativas, mentres que para as probas restantes, solo o Functional Movement Screen Trunk Stability Push-Up mostran diferenzas significativas. Os homes despois de 12 meses demostran valores con melloras significativas só no Functional Movement Screen Trunk Stability Push-Up. Na mesma liña de investigación, pero tendo en conta as disciplinas opcionais, no grupo de deportes de natureza e deportes de onda hai cambios significativos e o grupo de actividades de fitness non rexistrou ningún cambio. Para os que están no grupo de deportes de natureza hai un perfil de diminución para o Functional Movement Screen Active Straight Leg Raise e para os que están nos deportes de onda pero para o resultado final do Functional Movement Screen. Podemos concluír entón que quedan dúbidas sobre o concepto que o FMS proporciona observación de tarefas motrices básicas relacionadas cos movementos locomotor e manipulativo, así como a relación que: “mellor competencia motora; mellor e capacidade funcional”. Refórzase que na transición entre a adolescencia e a idade adulta, unha competencia motora superior ten un factor protector en relación á composición corporal (weight status), onde a masa graxa segue presentándose como factor determinante para os resultados de competencia motora locomotora e competencia motora estabilidade. A frecuencia dun grao en ciencias do deporte pode provocar cambios na composición corporal cunha traxectoria diferente entre homes e mulleres, na que a competencia motora non parece ser decisiva na elección de opcións deportivas inherentes ao currículo académico. As rutinas inherentes á educación superior e as prácticas inherentes ás disciplinas con implicacións deportivas poden mediar cambios significativos nos niveis de actividade física, especialmente para os homes. Tamén se reforza que a e capacidade funcional e o rendemento son construcións diferentes, nas que a práctica da AF non é o único factor que inflúe positivamente na e capacidade funcional, senón tamén experiencias motoras novas e/ou máis desafiantes, así como cambios na composición corporal máis especialmente masa sen graxa e porcentaxe de graxa corporal. Implicacións: 1- Demostrase que para adultos xóvenes unha capacidade funcional avaliada por as probas do Implicaciones: 1- Demuestrase que en adultos xóvenes a capacidade funcional avaliada por as probas do Functional Movement Screen non se basa en todas as construccións de competencia motora, seno só na construcción da competencia motora estabilizadora e viceversa, independientemente do xénero; 2. A Functional Movement Screen Trunk Stability Push-Up explica o 100% da competencia motora, deixando dubidas sobre o concepto que o Functional Movement Screen proporciona á observación de tarefas motoras básicas relacionadas cos movementos locomotores e manipuladores; 3. Tamén hai dúbidas sobre a relación: “mellor competencia motora; mellor e capacidade funcional”, debido a magnitude das correlacións presentadas e a súa inconsistencia cando a mostra está dividida por sexo; 4. A masa graxa continúa presentándose como un factor determinante para a competencia motora estabilidade e competencia motora locomotora en adultos xóvenes, e se verifica que na transición entre a adolescencia e a idade adulta, un competencia motora máis alta presenta un factor protector relacionado coa composición corporal. (weight status); 5. Nos adultos xóvenes, homes que cursan un título en ciencias do deporte, a competencia motora non parece ser decisivo na elección das opcións deportivas inherentes ao plano de estudos académico; 6. Os niveis de aptitude física cambian en diferentes magnitudes durante o ano académico entre estudantes de licenciatura en Ciencias do Deporte, posiblemente influenciadas por as rutinas inherentes ao ingreso na educación superior, as suas motivacións e prácticas inherentes as materias con implicacións deportivas; 7. A transición entre a adolescencia e a idade adulta en adultos xóvenes estudantes de licenciatura en Ciencias do Deporte conduce a cambios na composición corporal cunha traxectoria diferente entre homes e mulleres; 8. A competencia motora e a actividade física, as diferentes construcións, están estreitamente relacionadas, aínda que nas áreas de estabilidade de competencia motora e competencia motora poden estar máis influídas por experiencias novas ou máis desafiantes; 9. A capacidade funcional non parece estar directamente influenciada polos niveis de capacidade física, o que refire a capacidade e a capacidade funcional e a realización de diferentes construcións; 10. A práctica da actividade física non é o único factor que inflúe positivamente na capacidade funcional e tamén as experiencias novas e/ou máis desafiantes, así como os cambios na composición corporal, máis específicamente a masa libre de graxa e a porcentaxe de graxa corporal.