Sinerxías entre as conexións aéreas de baixo custo no Porto e os visitantes e os peregrinos a Galicia

  1. Manuel González Gómez 1
  2. Xerardo Pereiro 2
  1. 1 Universidade de Vigo
    info

    Universidade de Vigo

    Vigo, España

    ROR https://ror.org/05rdf8595

  2. 2 Universidade de Trás-os-Montes e Alto Douro
    info

    Universidade de Trás-os-Montes e Alto Douro

    Vila Real, Portugal

    ROR https://ror.org/03qc8vh97

Revista:
Revista galega de economía: Publicación Interdisciplinar da Facultade de Ciencias Económicas e Empresariais

ISSN: 1132-2799

Ano de publicación: 2021

Volume: 30

Número: 3

Páxinas: 59-78

Tipo: Artigo

DOI: 10.15304/RGE...7356 DIALNET GOOGLE SCHOLAR lock_openDialnet editor

Outras publicacións en: Revista galega de economía: Publicación Interdisciplinar da Facultade de Ciencias Económicas e Empresariais

Resumo

Co obxectivo de contribuír a mellorar o coñecemento das relacións de complementariedade no turismo entre as dúas rexións transfronteirizas de Galicia e Norte de Portugal, este traballo estuda o crecemento das conexións aéreas de baixo custo no aeroporto do Porto, os fluxos de peregrinos a Santiago de Compostela que teñen o seu lugar de partida en Portugal e os fluxos de turistas internacionais a Galicia. A metodoloxía utilizada é a análise descritiva-comparativa e o test de cointegración. Os resultados suxiren que o crecemento de conexións de compañías de baixo custo no aeroporto Sá Carneiro do Porto contribuíron a aumentar a presenza de turistas internacionais en Galicia. Ao mesmo tempo, o crecemento de turistas internacionais en Galicia mellorou o atractivo do aeroporto do Porto para incrementar a capacidade operativa das compañías aéreas de baixo custo (low cost). Da análise tamén se desprende que o fluxo de peregrinos a Santiago de Compostela que parte de Portugal é o que máis medrou de todos os Camiños de Santiago, suxerindo un efecto positivo do aeroporto do Porto sobre este colectivo de visitantes, e viceversa, au

Información de financiamento

Financiadores

Referencias bibliográficas

  • Adey, P. (2017). Mobility. London, UK: Routledge.
  • Aena. (varios anos). Estadísticas de tráfico aéreo. Madrid: Aeropuertos Españoles y Navegación Aérea. Recuperado de: http://www.aena.es/csee/Satellite?pagename=Estadisticas/Home.
  • Aguiló, E., Rey, B., Roselló, J., e Torres, C. M. (2007). The impact of the post-liberalisation growth of LCCs on the tourism trends in Spain. Rivista di Politica Economica, SIPI Spa, 97(1), 39-60.
  • Akaike, H. (1973). Information theory and an extension of the maximum likelihood principle. Proceedings of the 2nd International Symposium on Information Theory. Tsahkadsor, Armenia, 2-8 September 1971, (pp. 267-281). Budapest, Hungary: Akadémiai Kiadó.
  • Alonso, L. E. (2009). Prácticas económicas y economía de las prácticas. Crítica del postmodernismo liberal. Madrid: Los Libros de la Catarata.
  • Alsumairi, M., e Tsui, K. W. H. (2017). A case study: The impact of low-cost carriers on inbound tourism of Saudi Arabia. Journal of Air Transport Management, 62, 129-145. DOI: https://doi.org/10.1016/j.jairtraman.2017.04.001
  • Álvarez-Díaz, M., González-Gómez, M., e Otero Giráldez, M. S. (2019a). Estimating the effects of regional political climate on Russian tourists to Spain. Current Issues in Tourism, 22(4), 400-408. DOI: https://doi.org/10.1080/13683500.2017.1372394
  • Álvarez-Díaz, M., González-Gómez, M., e Otero-Giráldez, M. S. (2019b). Low-cost airlines and international tourism demand. The case of Porto’s airport in the Northwest of the Iberian Peninsula. Journal of Air Transport Management, 79, 101689. DOI: https://doi.org/10.1016/j.jairtraman.2019.101689
  • ANAC. (varios anos). Anuário da Aviação Civil. Lisboa, Portugal: Autoridade Nacional de Aviação Civil.
  • Bento, R. (Coord.), Bernardo, E., Rodrigues, V., e Pereiro, X. (2019). Acessibilidades e mobilidades turísticas no Douro. El Sauzal, Tenerife: PASOS. Recuperado de: http://www.pasosonline.org/Publicados/pasosoedita/PSEdita26.pdf
  • Burns, P., e Novelli, M. (Eds.). (2008). Tourism and mobilities. Local-global connections. Wallingford, UK: CABI.
  • Costa, V., e Almeida, C. (2018). Low-cost carriers and tourism destinations development: Case study of Oporto, Portugal. Tourism and Management Studies, 18(2), 7-15. Recuperado de: https://www.tmstudies.net/index.php/ectms/article/view/1005/pdf_94
  • Dickey, A. D., e Fuller, W. A. (1981). Likelihood ratio statistics for autoregressive time series with a unit root. Econometrica, 49, 1057-1072.
  • Dobruszkes, F. (2006). An analysis of European low-cost airlines and their networks. Journal of Transport Geography, 14(4), 249-264. DOI: https://doi.org/10.1016/j.jtrangeo.2005.08.005
  • Donzelli, M. (2010). The effect of low-cost air transportation on the local economy: Evidence from Southern Italy. Journal of Air Transport Management, 16(3), 121-126. DOI: https://doi.org/10.1016/j.jairtraman.2009.07.005
  • Engle, R. F., e Granger C. W. J. (1987). Cointegration and error correction: Representation, estimation and testing. Econometrica, 55, 251-276.
  • Engrebritsen, A. I. (2017). Key figure of mobility: The nomad. Social Anthropology/Anthropologie Sociale, 25(1), 42-54. Recuperado de: https://www.deepdyve.com/lp/wiley/key-figure-of-mobility-the-nomad-MdIUkSCye0
  • ETC. (2014). European tourism amid the Crimea crisis. Brussels, Belgium: European Travel Commission. Recuperado de: https://etc-corporate.org/uploads/reports/European-tourism-and-the-Crimea-crisis-report_web.pdf
  • European Commission. (2017). Reflection paper on the deeping of the Economic and Monetary Union. Brussels, Belgium: European Commission. Recuperado de: https://ec.europa.eu/info/publications/reflection-paper-deepening-economic-and-monetary-union_en
  • Eurostat. (varios anos). Transport statistics. Luxembourg, Luxembourg: Eurostat. Recuperado de: https://ec.europa.eu/eurostat/web/transport/overview
  • Faíña Medín, J. L., Lirón Lago, J. J., Patiño Doval, A., e Conde Fontao, J. (2002). Galicia ante el futuro de la Política Regional Europea. Revista Galega de Economía, 1(1), 293-314. Recuperado de: http://www.gcd.udc.es/subido/andres/publicaciones/desarrollo_regional/galicia_ante_politica_regional_ue_2002.pdf
  • Glick Schiller, N., e Salazar, N. B. (2013). Regimes of mobility across the globe. Journal of Ethnic and Migration Studies, 39(2), 183-200. DOI: https://doi.org/10.1080/1369183X.2013.723253
  • González Gómez, M. (2003). El territorio protegido en las comunidades autónomas. Revista Galega de Economía, 12(2), 139-158. Recuperado de: http://www.usc.es/econo/RGE/Vol%2012_2/Castelan/art6c.pdf
  • González Gómez, M., González-Martínez, X. M., Polomé, P., e Prada, A. (2001). Evaluating public management in a tourism natural area: An application to the Cíes Islands. Tourism Economics, 7(3), 251-266. DOI: https://doi.org/10.5367/000000001101297856
  • González-Gómez, M., e Bergen, V. (2015). Berücksichtigung der Nichtstationarität von Zeitreihen bei empirischen Untesuchungen des deutschen Rohholzmarktes (Estimation of timber supply and demand for Germany with non-stationary time series data), Allgemeine Forst- und Jagdzeitung, 186(3/4), 53-62.
  • González-Gómez, M., Álvarez-Díaz, M., e Otero-Giráldez, M. S. (2011). Modeling domestic tourism demand in Galicia using the ARDL. Approach, Tourism & Management Studies, 7, 54-62. Recuperado de: https://dialnet.unirioja.es/servlet/articulo?codigo=4789059
  • González-Gómez, M., e Otero-Giráldez, M. S. (2020). Interaction between low-cost airlines and international tourism demand in destinations with large diaspora. The case of Northern Portugal. Journal of Policy Research in Tourism, Leisure and Events. DOI: https://doi.org/10.1080/19407963.2020.1823399
  • Graham, A., e Dennis, N. (2010). The impact of low-cost airline operations to Malta. Journal of Air Transport Management, 16(3), 127-136. DOI: https://doi.org/10.1016/j.jairtraman.2009.07.006
  • Guerra, I., Borges, F., Padrão, J., Tavares, J., e Padrão, M. H. (2017). Smart cities, Smart tourism? The case of the city of Porto. Revista Galega de Economía, 26(2), 129-142. DOI: https://doi.org/10.15304/rge.26.2.4449
  • Hall, M. C. (2009). El turismo como ciencia social de la movilidad. Madrid: Síntesis.
  • Hernández Luis, J. A. (2007). Turismo de masas y transporte: el gran reto del turismo del siglo XXI. Scripta Nova – Revista de Geografía y Ciencias Sociales, XII(258). Recuperado de: http://www.ub.edu/geocrit/sn/sn-258.htm
  • IATA. (2020). Airlines continue to burn through cash. Montréal, QC: International Air Transport Association. Recuperado de: https://airlines.iata.org/news/airlines-continue-to-burn-through-cash.
  • ICAO. (2020). Effects of novel coronavirus (COVID‐19) on civil aviation: Economic impact analysis. May 2020. Montréal, QC: International Civil Aviation Organization. Recuperado de: https://www.icao.int/sustainability/Documents/COVID-19/ICAO%20Coronavirus%202020%2005%2004%20Economic%20Impact.pdf
  • ICAO. (2021). Effects of novel coronavirus (COVID‐19) on civil aviation: Economic impact analysis. February 2021. Montréal, QC: International Civil Aviation Organization. Recuperado de: https://www.icao.int/sustainability/Documents/COVID-19/ICAO_Coronavirus_Econ_Impact.pdf
  • INE. (2005-2020). Hostelería y turismo. Encuesta de ocupación hotelera. Viajeros y pernoctaciones por comunidades autónomas y provincias. Madrid: Instituto Nacional de Estadística. Recuperado de: https://www.ine.es/jaxiT3/Tabla.htm?t=2074
  • INE. (2005-2019). Estatísticas do turismo: hospedes, segundo o mês, por regiões (NUTS II) e países de residência habitual. Lisboa, Portugal: Instituto Nacional de Estatística. Recuperado de: https://www.ine.pt/xportal/xmain?xpid=INE&xpgid=ine_publicacoes&PUBLICACOESpub_boui
  • Ivanova, M. (2017). Air transport-tourism nexus: A destination management perspective. Varna, Bulgaria: Zangador.
  • Johansen, S., e Juselius, K. (1990). Maximun likelihood estimation and inference on cointegration with applications to the demand for money. Oxford Bulletin of Economics and Statistics, 52(2), 169-210. Recuperado de: https://onlinelibrary.wiley.com/doi/pdf/10.1111/j.1468-0084.1990.mp52002003.x
  • Linden, E. (2021). Pandemics and environmental shocks: What viation manegers should learn from COVID-19 for long-term planning. Journal of Air Transport Management, 90, 101944. DOI: https://doi.org/10.1016/j.jairtraman.2020.101944
  • Lois González, R. C., Piñeira Mantiñán, M. J., e Santomil Mosquera, D. (2009). Imagen y oferta de alojamiento en el medio rural de Galicia. Revista Galega de Economía, 18(2), 71-90. Recuperado de: http://www.usc.es/econo/RGE/Vol18_2/castelan/art4c.pdf
  • Lois González, R. C., e Santos, X. M. (2015). Tourists and pilgrims on their way to Santiago. Motives, Caminos and final destinations. Journal of Tourism and Cultural Change, 13 (2), 149-164. DOI: https://doi.org/10.1080/14766825.2014.918985
  • MacKinnon, J. G. (1996). Numerical distribution functions for unit root and cointegration tests. Journal of Applied Econometrics, 11, 601-618. DOI: https://doi.org/10.1002/(SICI)1099-1255(199611)11:6<601::AID-JAE417>3.0.CO;2-T
  • MacKinnon, J. G., Haug, A. A., e Michelis, L. (1999). Numerical distribution functions of likelihood ratio tests for cointegration. Journal of applied Econometrics, 14(5), 563-577. Recuperado de: http://economics.ryerson.ca/michelis/jae.pdf
  • Marques, J., e Pinho, M. (2020). Collaborative research to enhance a business tourism destination: A case study from Porto. Journal of Policy Research in Tourism, Leisure and Events. DOI: https://doi.org/10.1080/19407963.2020.1756307
  • Rendeiro Martín-Cejas, R. R. (2010). Ramsey pricing including CO2 emission cost: An application to Spanish airports. Journal of Air Transport Management, 16(1), 45-47. DOI: https://doi.org/10.1016/j.jairtraman.2009.07.001
  • Martínez Roget, F., Simone, N., e Murias Fernández, P. (2009). Análisis de la lealtad de los turistas que visitan la ciudad de Santiago de Compostela. Revista Galega de Economía, 18(2), 5-20. Recuperado de: http://www.usc.es/econo/RGE/Vol18_2/castelan/art1c.pdf
  • Mckercher, B., e Lew, A. A. (2004/2007). Correntes turísticas e distribuição espacial de turistas. En A. A. Lew, M. C. Hall e A. M. Williams (Eds.), Compêndio de turismo (pp. 57-70). Lisboa, Portugal: Piaget.
  • Ministerio de Transportes, Movilidad y Agenda Urbana. (2019). Tráfico de los aeropuertos españoles. Madrid: Ministerio de Transportes, Movilidad y Agenda Urbana, Subdirección General de Transporte Aéreo. Área de Estudios Estratégicos y Análisis de Mercado. Recuperado de: https://www.mitma.gob.es/recursos_mfom/listado/recursos/trafico_en_los_aeropuertos_espanoles_-_2019.pdf
  • Nash, D. (1992). El turismo considerado como una forma de imperialismo. En V. L. Smith (Comp.), Anfitriones e invitados: antropología del turismo (pp. 68-91). Madrid: Endymion.
  • OECD. (2020). Tourism policy responses to the coronavirus (COVID-19). June 2020. Paris, France: Organisation for Economic Co-operation and Development. Recuperado de: https://www.oecd.org/coronavirus/policy-responses/tourism-policy-responses-to-the-coronavirus-covid-19-6466aa20/#:~:text=Revised%20OECD%20estimates%20on%20the,is%20expected%20to%20rebound%20first
  • Oficina de Acollida ao Peregrino. (varios anos). Estadísticas. Santiago de Compostela: Oficina de Acollida ao Peregrino. Recuperado de: https://oficinadelperegrino.com/estadisticas2/
  • OMT. (1995). Concepts, definitions, and clasifications for tourism statistics: A technical manual. Madrid: Organización Mundial del Turismo.
  • Otero-Giráldez, M. S., Álvarez-Díaz, M., e González-Gómez, M. (2012). Estimationg the long-run effects of socioeconomic and metereological factors on the domestic tourism demand for Galicia (Spain). Tourism Management, 33(6), 1301-1308. DOI: https://doi.org/10.1016/j.tourman.2012.04.005
  • Page, S. L. (2001). Transporte e turismo. Porto Alegre, RS: Bookman.
  • Page, S. L. (2004/2007). Transporte e turismo. En A. A. Lew, M. C. Hall e A. M. Williams (Eds.), Compêndio de turismo (pp. 173-186). Lisboa, Portugal: Piaget.
  • Palhares, G. L. (2002). Transportes turísticos. São Paulo, SP: Aleph.
  • Pardellas, X., Padín, C., Pereiro, X., e Sousa Silva, A. (2005). Competitividade e innovación no sector turístico: unha nova oportunidade de avaliación dos recursos endóxenos. En X. Bouzada, X. M. Souto e A. Figueiredo (Coords.), Segundos estudos estratéxicos do Eixo Atlántico. Ourense: Eixo Atlántico do Noroeste Peninsular (cd-rom) (pp. 357-412). Recuperado de: http://hdl.handle.net/10348/5198
  • Pereiro, X. (2016). Turistas portugueses na Galiza: imagens e relatos pós-experienciais. En J. M. Trillo Santamaría e I. Pires (Coords.), Las fronteras en la investigación peninsular: temáticas y enfoques contemporáneos (pp. 161-181). Santiago de Compostela: Universidade de Santiago de Compostela. Recuperado de: http://hdl.handle.net/10348/7305
  • Pereiro, X. (2018). Utilizando los puentes: el turismo entre Portugal y España. En H. Cairo Carou (Ed.), Rayanos y forasteros: fronterización e identidades en el límite hispano-portugués (pp. 223-237). Madrid: Plaza y Valdés.
  • Pereiro, X. (Coord.). (2019). Património cultural jacobeu, turismo e peregrinação. O Caminho Português Interior de Santiago de Compostela. El Sauzal, Tenerife: PASOS. Recuperado de: http://www.pasosonline.org/es/colecciones/pasos-edita/173-numero-25-patrimonio-cultural-jacobeu-turismo-e-peregrinacao-o-caminho-portugues-interior-de-santiago-de-compostela-cpis
  • Rey, B., Myro, R. L., e Galera, A. (2011). Effect of low-cost airlines on tourism in Spain. A dynamic panel data model. Journal of Air Transport Management, 17(3), 163-167. DOI: https://doi.org/10.1016/j.jairtraman.2010.12.004
  • Rey, C., e Ramil, M. (2000). Estrutura do mercado turístico galego. Revista Galega de Economía, 9(1), 293-314. Recuperado de: https://minerva.usc.es/xmlui/bitstream/handle/10347/19282/pp_293_314_rge_09_1_glg.pdf?sequence=1&isAllowed=y
  • Salazar, N. B. (2017). Key figures of mobility. An introduction. Social Anthropology, 25(1), 5-12. DOI: https://doi.org/10.1111/1469-8676.12393
  • Sancho, A. (Dir.). (2001). Introdução ao turismo. Madrid: OMT.
  • Santos, X. M. (2002). Pilgrimage and tourism at Santiago de Compostela. Tourism Recreation Research, 27(2), 41-50. DOI: https://doi.org/10.1080/02508281.2002.11081219
  • Tsui, K. W. H. (2017). Does a low-cost carrier lead the domestic tourism demand and growth of New Zealand. Tourism Management, 60, 390-403. DOI: https://doi.org/10.1016/j.tourman.2016.10.013
  • UNESCO. (2019). Properties inscribed on the World Heritage List. Paris, France: United Nations Educational, Scientific and Cultural Organization. Recuperado de: https://whc.unesco.org/en/statesparties/pt
  • UNWTO. (2020a). World tourism Barometar, 18 (1), January 2020. Madrid: World Tourism Organization. Recuperado de: https://webunwto.s3.eu-west-1.amazonaws.com/s3fs-public/2020-01/UNWTO_Barom20_01_January_excerpt.pdf
  • UNWTO. (2020b). How are contries supporting tourism recovery? UNWTO Briefing note-tourism and COVID-19. Issue 2. Tourism in SIDS – The challenge of sustaining livelihoods in times of COVID-19. Madrid: World Tourism Organization. Recuperado de: https://www.e-unwto.org/doi/book/10.18111/9789284421916
  • Vowles, T. M. (2001). The ‘‘southwest effect’’ in multi-airport regions. Journal of Air Transport Management, 7, 251-258. DOI: https://doi.org/10.1016/S0969-6997(01)00013-8
  • Windle, R., e Dresner, M. (1995). The short and long run effects of entry on US domestic air routes. Transportation Journal, 35(2), 14-25.
  • Windle, R., Lin, J., e Dresner, M. (1996). The impact of low-cost carriers on airport and route competition. Journal of Transport Economics and Policy, 30(3), 309–328.
  • UNWTO/WTTC. (2012). The impact of visa facilitation on job creation in the G20 economies. (Report prepared for the 4th T20 Ministers’ Meeting Mexico). Madrid: World Tourism Organization / London, UK: World Travel & Tourism Council.