Xela Arias, tradutora activista con voz de seu

  1. Luna Alonso, Ana 1
  1. 1 Universidade de Vigo
    info

    Universidade de Vigo

    Vigo, España

    ROR https://ror.org/05rdf8595

Journal:
Boletín da Real Academia Galega

ISSN: 1130-7714

Year of publication: 2021

Issue Title: Xela Arias

Issue: 382

Pages: 59-78

Type: Article

DOI: 10.32766/BRAG.382.808 DIALNET GOOGLE SCHOLAR lock_openOpen access editor

More publications in: Boletín da Real Academia Galega

Abstract

Xela Arias was a pioneer of publishing translations into Galician in the 1980s, when almost all translators were male writers, teachers or critics (although there were some women), whose skills lay in Romance languages and who alternated the practice of translation with their main profession. The writer engaged enthusiastically but without complacency in the development of a new period that revived Galician literature and consolidated the recent history of translation into Galician. From a very young age, Arias practiced this “solitary and silent” profession of self-taught translator within a process of establishing a stable market for Galician books, which demanded all kinds of texts, including the so-called “world classics”. The context was the need to set a standard for a new readership and strengthen the publishing sector.

Bibliographic References

  • Acuña, Xoán (1992). Xela Arias, unha poetisa de fondas raigames na terra. Atlántico Diario, 27/X/1992.
  • Aleixandre, Marilar (2021). Mina Murray (non Van Helsing) derrota o vampiro: identidades incertas e tensións no Drácula de Xela Arias. En: Alberto Lugrís, Ana Luna e María Reimóndez, eds. Unha voz, moitas voces. Xela Arias tradutora. Vigo: Edicións Xerais de Galicia, 105-120.
  • Andrés, Tamara (2018). María Xosé Queizán e a Festa da palabra silenciada: unha relación pioneira en cuestión de xénero no marco da tradución poética cara ao galego. En: TransIbérica. I Congreso Internacional de Tradución e Interpretación de lenguas ibéricas 2018.
  • Arias, Xela (1984). A fraga dos paxaros faladores e a fraga leopardicia. En: Contos dos nenos galegos. A Coruña: Caixa de Aforros de Galicia, 73-76.
  • Arias, Xela (1989). Paixón de militancia e escuros desertores. Filología Románica, 6, 137-143.
  • Arias, Xela (1993). Introdución. En: Fenimore Cooper, O derradeiro dos mohicanos. Vigo: Edicións Xerais de Galicia, 7-17.
  • Arias, Xela (1999). Introdución. En: Bram Stoker, Drácula. Vigo: Edicións Xerais de Galicia, 7-13.
  • Arias, Xela (2021). De certo, a vida ía en serio. Cova da Lontra 3. Santiago de Compostela: Chan da pólvora. Selección de textos e as contornas de Mª. Xesús Nogueira Pereira.
  • Baxter, Neal (2010). Tradución e androcentrismo: quen traduce que(n) e como na Galiza. En: Xesús Manuel Mosquera Carregal, coord. Lingua e xénero. VI Xornadas sobre Lingua e Usos. A Coruña: Universidade da Coruña, 115-135.
  • Bragado, Manuel (2021). O peso da LIX no sistema editorial galego. Brétemas [online] 9/II/2021.
  • Carballa, Xan (1990). Xela Árias. Pertenzo a unha xeración pequerrechiña e diferente que non se identifica cos maiores nen cos máis novos. A Nosa Terra, 426, 21.
  • Carbonell i Cortés, Ovidi (1999). Traducción y cultura: de la ideología al texto. Salamanca: Colegio de España.
  • Castro, Olga (2011). Traductoras gallegas del siglo XX: reescribiendo la historia de la traducción desde el género y la nación. MonTI. Monografías de Traducción e Interpretación, 3, 107-130.
  • Domínguez, Mónica (2009). As primeiras traducións de literatura infantil e xuvenil ao galego: normas de tradución, difusión e recepción. Boletín Galego de Literatura. 39-40, 37-60.
  • Do Val, Marga (2021). Entre linguas con Xela Arias. En: Alberto Lugrís, Ana Luna e María Reimóndez, eds. Unha voz, moitas voces. Xela Arias tradutora. Vigo: Edicións Xerais de Galicia, 15-30.
  • Figueroa, Antón (1996). Lecturas alleas. Sobre das relacións con outras literaturas. Santiago de Compostela: Sotelo Blanco.
  • Gil, Francisco J. (1994). El traductor es tan traidor como el actor cuando interpreta una obra. Faro de Vigo, 9/III/1994.
  • González-Millán, Xoán (1994). Cara a unha teoría da traducción para sistemas literarios “marxinais”. A situación galega. Viceversa. 1, 63-72. [Tradución de Silvia Carril Caldelas e María Sola Bravo].
  • Lema, Carlos (2009). Importación e exportación de textos literarios: unha crítica á noción de literatura mundial como paradigma. Grial. Revista Galega de Cultura, 182, 120-135.
  • Liñeira, María (2021). Patrimonio de lecturas galegas e tradución endóxena desde o castelán: Wenceslao Fernández Flórez e Juan Farias no corpus tradutolóxico de Xela Arias. En: Alberto Lugrís, Ana Luna e María Reimóndez, eds. Unha voz, moitas voces. Xela Arias tradutora. Vigo: Edicións Xerais de Galicia, 65-84.
  • Lotbinière-Harwood, Susanne de (1991). Re-belle et infidèle. La traduction comme pratique de réécriture au féminin / The Body Bilingual. Translation as rewriting in the feminine. Ontario & Quebec: Woman’s Press / Éditions du remue-ménage.
  • Luna Alonso, Ana (2017). El papel de la traductora en el campo literario gallego. Madrygal. Revista de Estudios Gallegos. 20, 147-156. https://doi.org/10.5209/MADR.56228
  • Luna Alonso, Ana (2018). A tradución na Festa da Palabra Silenciada (1983-1998). En: Maria Boguszewicz, Ana Garrido González e Dolores Vilavedra Fernández, eds. Identidade(s) e xénero(s) na cultura galega: unha achega interdisciplinaria. [Polonia]: Xunta de Galicia / Instituto de Estudios Ibéricos e Iberoamericanos de la Universidad de Varsovia, 463-493. Dispoñible en https://repositorium.sdum.uminho.pt/bitstream/1822/63036/1/2018-Mar%20revolto.pdf
  • Luna Alonso, Ana (2019). Editoras de nova xeración e políticas de tradución en Galicia no século XXI. Galicia 21. Journal of Contemporary Galician Studies, I [monográfico: Transnational Encounters: Crossing Borders in Galician Translation and Interpreting Studies], 30-51.
  • Martínez, Iago (2011). María do Cebreiro: Tradúcese como unha forma de propaganda [Entrevista]. Xornal de Galicia 24/VII/2011.
  • Miramemira (2021). Xela Arias. A palabra esgazada [serie documental]. Dirixida por Damián Varela, con guión de María Yañez. A Coruña: Real Academia Galega.
  • Oroza, Carlos (1983). Toda poesía es clandestina. Faro de Vigo, 24/VI/1983, 121.
  • Pena Presas, Montserrat (2021a). Intempestiva. Unha biografía (literaria) de Xela Arias. Vigo: Galaxia.
  • Pena Presas, Motserrat (2021b). A correspondencia entre Xela Arias e Jorge Amado. Grial. Revista Galega de Cultura, 231, 82-91.
  • Porteiro, Mª. Xosé (1996). Xela Arias. O poema vaime [Entrevista]. La Voz de Galicia, 21/III/1996.
  • Perozo, José Antonio (1987). Xela Arias. Con tiempo para la lírica. Faro de Vigo 21/VI/87.
  • Regueira, Mario (2021). A ponte dos vampiros. Sermos Galiza, 449, 24-27.
  • Reimóndez, María (2009). The Curious Incident of Feminist Translation in Galicia: Courtcases, Lies and Gendern@tions. Galicia21 Journal of Contemporary Galician Studies, A, 68-89.
  • Reimóndez, María (2015). Teorías e prácticas da tradución feminista e poscolonial no contexto galego: un percorrido pola ideoloxía. Tese de doutoramento. Universidade de Vigo.
  • Reimóndez, María (2021). Cando o marco non encaixa: desaxustes de xénero e racialidade na tradución de Black Venus de Angela Carter. En: Alberto Lugrís, Ana Luna e María Reimóndez, eds. Unha voz, moitas voces. Xela Arias tradutora. Vigo: Edicións Xerais de Galicia, 121-140.
  • Rodríguez-Saavedra, Alba (2021). Xela Arias e a tradución mitolóxica: Cidades fantásticas, Principes e Xinns da mitoloxía e lendas árabes e O Bosque animado. En: Alberto Lugrís, Ana Luna e María Reimóndez, eds. Unha voz, moitas voces. Xela Arias tradutora. Vigo: Edicións Xerais de Galicia, 49-64.
  • Salgado, Daniel (2008). A tradución perde a inocencia. As tradutoras aseguran que cambiar libros de idioma implica a ideoloxía. El País, 11/IV/2008.
  • Trigo, Susana (2019). Intempériome con Xela por Susana Trigo. A Sega [online] 16/XII/2021.
  • Vázquez de Gey, Elisa, ed. (1988). Queimar as meigas. (Galicia, 50 anos de poesía de muller). Madrid: Torremozas.
  • Venuti, Lawrence (1998). Los escándalos de la traducción. Towards an Ethics of the Difference. Londres, Nueva York: Routledge.
  • Venuti, Lawrence (2008). The Translator’s Invisibility: A History of Translation. Abingdon, Oxon, Reino Unido: Routledge.
Data source: Dialnet