Xela Arias en la traducción. Verso y recto

  1. Ana Luna Alonso 1
  1. 1 Universidade de Vigo
    info

    Universidade de Vigo

    Vigo, España

    ROR https://ror.org/05rdf8595

Revista:
Quaderns: Revista de traducció

ISSN: 1138-5790

Año de publicación: 2022

Número: 29

Páginas: 115-136

Tipo: Artículo

Otras publicaciones en: Quaderns: Revista de traducció

Resumen

Xela Arias (1962-2003) se inició muy joven en la traducción en la recién creada Edicións Xerais de Galicia (1979), donde trabajó como correctora de estilo y editora. Xerais será la edito-rial de cabecera donde publicará sus poemarios y también la empresa en la que vieron la luz muchas de sus traducciones, en su mayoría dirigidas a un público juvenil que se iniciaba en un proceso de alfabetización en lengua gallega. Arias tradujo una veintena de obras al tiempo que escribía, pero su temprano fallecimiento truncó una brillante carrera literaria. En este trabajo damos cuenta del interés que tiene su labor profesional para los Estudios de Traducción e investigamos sobre el impacto exterior que ha tenido su obra en los espacios en los que ha sido acogida, como traducción propia o ajena. Estas son dos de las facetas menos conocidas por la crítica académica, que se ha ocupado de analizar la producción cultural de la autora.

Referencias bibliográficas

  • ALBERT, Carmen (1992). «Losada, Basilio: Poesía Gallega de Hoy – Antología». Revista De Filología Románica, 9, p. 318-319. https://revistas.ucm.es/index.php/RFRM/article/view/RFRM9292110318A [Consulta: 10/10/2021].
  • ÁLVAREZ, Juan Carlos (1994). «Los sentimientos son el agujero que han dejado a las mujeres». Faro de Vigo, (4 diciembre).
  • ÁLVAREZ LUGRÍS, Alberto; LUNA ALONSO, Ana; REIMÓNDEZ MEILÁN, María (eds.) (2021). Unha voz, moitas voces. Xela Arias tradutora. Vigo: Xerais.
  • ANDRÉS, Tamara (2018). «María Xosé Queizán e a Festa da palabra silenciada: unha relación pioneira en cuestión de xénero no marco da tradución poética cara ao galego». Comunicación I Congreso Internacional Transibérica 2018.
  • ARIAS, Xela (1989). «Paixón de militancia e escuros desertores». Filología Románica, 6, p. 137-143.
  • ARIAS, Xela (2018). Poesía reunida (1982-2004). Edición, introducción y notas de M.ª Xesús Nogueira. Xerais: Vigo.
  • ARIAS, Xela (2021). Química de les quimeres = Química das quimeras. Selección de Anna Romaní y traducción de Maria Isern Ordeig. Compostela: Chan da Pólvora; Barcelona: Universitat de Barcelona (Lletres Gallegues = Letras Galegas; 2). https://www.ub.edu/adhuc/sites/default/files/Xela%20Arias_web-2.pdf [Consulta: 10/10/2021].
  • BAXTER, Neal (2010). «Approaching Androcentrism in Galician Translation: Trends and patterns». Galicia 21 Journal of Contemporary Galician Studies. B, p. 3-24. https://www.oalib.com/paper/2096155#.YL8Y3_kzaUk [Consulta: 10/10/2021].
  • BRAGADO, Manuel (2021). «Xela Arias, editora pioneira». Sermos Galiza. Suplemento, (15 mayo), p. 10-12.
  • BUJÁN OTERO, Patricia; NOGUEIRA PEREIRA, M.ª Xesús (2011). «A (re)escritura das marxes. Tradución e xénero na literatura galega». MonTI: Monografías de traducción e interpretación, 3 (Woman and Translation: Geographies, Voices and Identities = Mujer y traducción: Geografías, voces e identidades), p. 131-160.
  • CÁCCAMO, Xosé María (2021). «Tres momentos con Xela». Sermos Galiza. Suplemento (15 mayo), p. 42-46.
  • CARBALLA, Xan (1990). «Entrevista a Xela Arias». A Nosa Terra, 426, (21 marzo).
  • CASANOVA, Pascale (2002). «Consécration et accumulation de capital littéraire. La traduction comme échange inégal». Actes de la recherche en sciences sociales, 144(4), p. 7-20. https://doi.org/10.3917/arss.144.0007
  • CID, Alba (2021). Xela Arias. Para ser de todo. La Coruña: La Voz de Galicia.
  • Daquelas que cantan. (1997). Rosalía na palabra de once escritoras galegas. [libro + CD]. Patronato Rosalía de Castro: Padrón.
  • DO VAL, Marga (2021). «Xela Arias e a terminoloxía útil». Sermos Galiza. Suplemento (15 mayo), p. 36-40.
  • ESTÉVEZ, Eduardo (1995a). «Finis Terrae. Cuatro jóvenes poetas gallegos». Babel. Revista literaria, 19, (enero-marzo), p. 12-16. https://issuu.com/proyectotropicoabsoluto/docs/n_19 [Consulta: 10/12/2021].
  • ESTÉVEZ, Eduardo (1995b). Finisterrae. Maracay: La liebre libre.
  • FERNÁNDEZ, Fruela (2012). «De la profesionalización a la invisibilidad: las mujeres en el sector de la traducción editorial». Trans. Revista de Traductología, 16, p. 49-64. https://doi.org/10.24310/TRANS.2012.v0i16.3211
  • FERNÁNDEZ RODRÍGUEZ, Áurea; LUNA ALONSO, Ana (2020). «Nós-outras. Comportamentos e intervencións tradutivas una revisión crítica permanente». Transfer: revista electrónica sobre traducción e interculturalidad, 15, p. 1-11.
  • FRATESCHI VIEIRA, Yara (1996). Antologia de poesia galega. Campinas (Brasil): Editora da Unicamp.
  • FUENTES, Charo (2016). «Queimar as Meigas-Galicia, 50 años de Poesía de Mujer». Visiones literarias, (22 octubre). http://fueronuntiempo.blogspot.com/2016/10/queimar-as-meigas-galicia-50-anos-de.html [Consulta: 10/10/2021].
  • GARCIA VESSADA, Alberto (1987). «Umha tarefa titánica: Jorge Amado em galego». Agália, 9, p. 47-53.
  • GIL, Francisco J. (1994). «Xela Arias, escritora, poetisa, traductora». Faro de Vigo, (9 marzo).
  • HEILBRON, Johan; SAPIRO, Gisèle (2008). «La traduction comme vecteur des échanges culturels internationaux». En: SAPIRO, Gisèle (dir.). Translatio. Le marché de la traduction en France à l´heure de la mondialisation. París: CNRS éditions, p. 25-44.
  • ILLA BUFARDA (2014). Xela e a palabra. Consello da Cultura Galega. https://vimeo.com/90052871 [Consulta: 10/10/2021].
  • LÓPEZ-BARXAS, Francisco (1989). «Seis Poetas Gallegos De Hoy». El Ciervo, 38(457), p. 21-24. https://www.jstor.org/stable/40815005 [Consulta: 10/10/2021].
  • LÓPEZ-BARXAS, Francisco; MOLINA, César Antonio (1991). Fin de milenio. Antología de la poesía gallega última. Madrid: Libertarias.
  • LOSADA, Basilio (1990). Poesía gallega de hoy. Madrid: Visor.
  • LUNA ALONSO, Ana (2016a). «Estudio de las antologías poéticas gallegas traducidas al castellano. Análisis cuantitativo y cualitativo». Transfer, XI(1-2), p. 26-58.
  • LUNA ALONSO, Ana (2016b). «O papel da tradutora no campo literario galego». Madrygal. Revista de Estudios Gallegos, 20, p. 147-156. https://doi.org/10.5209/MADR.56228
  • LUNA ALONSO, Ana (2018). «A tradución na Festa da Palabra Silenciada (1983-1998)». En: BOGUSZEWICZ, Maria; GARRIDO GONZALEZ, Ana; VILAVEDRA FERNÁNDEZ, Dolores (eds.). Identidade(s) e xénero(s) na cultura galega: unha achega interdisciplinaria. Varsovia: Instituto de Estudios Ibéricos e Iberoamericanos de la Universidad de Varsovia, p. 463-492. https://otraiberiavarsovia.files.wordpress.com/2019/04/identksiega_25x.pdf [Consulta: 10/10/2021].
  • LUNA ALONSO, Ana; FERNÁNDEZ RODRÍGUEZ, Áurea; GALANES SANTOS, Iolanda; MONTERO KÜPPER, Silvia (eds.) (2015). Literaturas extranjeras y desarrollo cultural. Hacia un cambio de paradigma en la traducción literaria gallega. Berna: Peter Lang.
  • MARCH, Kathleen N. (1989). Festa da palabra: An Anthology of Contemporary Women Poets. Nueva York: Peter Lang. http://culturagalega.gal/album/docs/CCG_ig_album_KM_festa_anthology.pdf [Consulta: 10/10/2021].
  • MCNERNEY, Kathleen; ENRÍQUEZ DE SALAMANCA, Cristina (eds.) (1994). Double minorities of Spain: a bio-bibliographic guide to women writers of the Catalan, Galician, and Basque countries. Nueva York: Modern Language Association of America.
  • MOCIÑO GONZÁLEZ, Isabel (2015). «Literatura Infantil y Juvenil gallega: la importación de traducciones». En: ALONSO, Luna et al. (eds.). Literaturas extranjeras y desarrollo cultural: hacia un cambio de paradigma en la traducción literaria gallega. Berna: Peter Lang, p. 105-126.
  • MOLINA, César Antonio (1984). Antología de la poesía gallega contemporánea. Madrid: Júcar.
  • MONTERO KÜPPER, Silvia (2017). «Sobre as subvencións públicas á tradución editorial galega (2008-2016)». Madrygal, 20, p. 103-112.
  • NOIA, Camiño (1992). «Muller e literatura na escrita de Xela». En: Xela Arias quedas en nós. Xerais: Vigo.
  • NOIA, Camiño (2020). «Xela Arias». DHTL Portal de Historia de la Traducción en España. http://phte.upf.edu/gallego/arias-castano-xela [Consulta: 10/10/2021].
  • NOGUEIRA, M.ª Xesús (2018). «Notas biográficas. A poesía de Xela Arias». Xela Arias. Poesía reunida (1982-2004). Edición, introducción y notas de M.ª Xesús Nogueira. Xerais: Vigo, p. 15-62.
  • NOGUEIRA, M.ª Xesús (2021a). Xela Arias. De certo, a vida ía en serio. Santiago de Compostela: Chan da Pólvora.
  • NOGUEIRA, M.ª Xesús (2021b). Xela Arias. Os territorios da liberdade. Xerais: Vigo.
  • PENA PRESAS, Montserrat (2020). «Comportamientos tradutológicos, feminismos y literatura infantojuvenil: algunas calas en el ámbito gallego». Madrygal. Revista de Estudios Gallegos, 23 (Especial), p. 251-266. https://doi.org/10.5209/madr.73611
  • PENA PRESAS, Montserrat (2021). Intempestiva. Unha biografía (literaria) de Xela Arias. Vigo: Galaxia.
  • PEROZO, Xosé Antón (1987). «Xela Arias. Con tiempo para la lírica». Faro de Vigo, (21 junio).
  • PICHLER, Georg (2021). «Cita a cegas ou traducir a Xela Arias ao alemán». En: ÁLVAREZ LUGRÍS, Alberto et al. (eds.). Unha voz, moitas voces. Xela Arias tradutora. Vigo: Xerais.
  • PORTEIRO, M.ª Xosé (1996). «O poema vaime». La Voz de Galicia, (21 marzo).
  • RAJÓ PAZÓ, Anxo Xoán (2021). Xela Arias. Poeta e tradutora. Vigo: Ir Indo.
  • REGUEIRA, Mario (2021). «A ponte dos vampiros». Sermos Galiza. Suplemento, (15 mayo), p. 24-27.
  • REIMONDEZ, María (2021). «A man que move a boca». Luzes, 91, p. 56-61.
  • RIVAS, Manuel (1990). «Xela Arias, entrevistada por Manuel Rivas: “Pero, ¿onde está a miña xeración?”». La Voz de Galicia, (24 diciembre). https://www.lavozdegalicia.es/noticia/cultura/2020/12/24/xela-arias-entrevistada-manuel-rivas-onde-mina-xeracion/0003_202012G24P39991.htm [Consulta: 30/10/2021].
  • ROMANÍ, Ana (2006). «Xela Arias. Precisa e extrema, a súa obra incide na vocación transgresora da palabra poética». CCG, Álbum de mulleres. http://culturagalega.gal/album/detalle.php?id=18 [Consulta: 10/10/2021].
  • ROMANÍ, Ana (2021). «Xela Arias. Declárome inconforme». Letras Galegas 2021, RAG. https://academia.gal/letras-galegas/2021/xela-arias/biografia [Consulta: 10/10/2021].
  • VÁZQUEZ DE GEY, Elisa (1988). Queimar as meigas. Galicia: 50 años de poesía de mujer. Torremozas: Madrid.
  • Xela Arias quedas en nós (1992). Xerais: Vigo, p. 130-138.
  • ZERNOVA, Elena (ed.) (1999). No limiar do novo milenio. San Petersburgo: Centro de Estudos Galegos da Universidade de San Petersburgo. (Antoloxía da Literatura Galega; IV).
  • ZERNOVA, Elena (ed.) (2004). As poetas galegas do século XX. San Petersburgo: Centro de Estudos Galegos da Universidade de San Petersburgo. (Antoloxía da Literatura Galega; IX).