Prototipicidade, marcaxe prepositiva e suxeito no galego medieval

  1. Rodríguez Guerra, Alexandre 1
  1. 1 Universidade de Vigo
    info

    Universidade de Vigo

    Vigo, España

    ROR https://ror.org/05rdf8595

Revista:
Revista galega de filoloxía

ISSN: 2444-9121

Ano de publicación: 2023

Número: 24

Páxinas: 132-149

Tipo: Artigo

DOI: 10.17979/RGF.2023.24.0.9789 DIALNET GOOGLE SCHOLAR lock_openAcceso aberto editor

Outras publicacións en: Revista galega de filoloxía

Resumo

Na presente investigación estúdase a configuración sintáctica que adoptan os argumentos Estímulo, Entidade e Suceso, analizados tradicionalmente como suxeitos, cos verbos de sensación, conveniencia e suceso no galego medieval. Con base nun corpus dos ss. XIII a XV, analízanse as realizacións deses argumentos dende diferentes criterios (tipos de unidade, animación, marcaxe...). Alén das raíces latinas destas construcións, reflexiónase sobre a (non) prototipicidade destes constituíntes argumentais á luz, fundamentalmente, da marcación prepositiva nalgúns esquemas construcionais no galego medieval.

Referencias bibliográficas

  • Aikhenvald, Alexandra, Dixon, R. M. W. & Onishi, Masayuki (eds.) (2001). Non-canonical marking of subjects and objects. Amsterdam / Philadelphia: John Benjamins.
  • Ares Vázquez, M.ª Carme (1991). “O pronome persoal suxeito na prosa galega medieval”. En Brea, M. & Fernández Rei, F. (coords.), Homenaxe ó Profesor Constantino García, I, 49-55. Santiago de Compostela: Universidade.
  • Barðdal, Jóhanna & Eythórsson, Thórhallur (2018). “What is a subject. The nature and validity of subject tests”. En Barðdal, J., Pat-El, N. & Carey, S. M. (eds.), 2018, 257-273. DOI: https://doi.org/10.1075/slcs.200.11bar.
  • Barðdal, Jóhanna, Pat-El, Na’ama & Carey, Stephen Mark (eds.) (2018). Non-Canonically Case-Marked Subjects. Amsterdam / Philadelphia: John Benjamins. DOI: https://doi.org/10.1075/slcs.200.
  • Bassols de Climent, Mariano (1987). Sintaxis latina, II. Madrid: CSIC. [1956].
  • Cabeza Pereiro, Carmen (1997). Las completivas de sujeto en español. Santiago de Compostela: Universidade.
  • Cano Aguilar, Rafael (1977-1978). “Cambios en la construcción de los verbos en castellano medieval”, Archivum, XVII-XVIII, 335-379.
  • Cidrás Escáneo, Francisco A. (1986-1987). “A indeterminación do axente na lingua das Cantigas de Santa María (I)”, Verba, 13 (1986), 181-235; (II), 14 (1987), 217-270.
  • Cidrás Escáneo, F. A. (1998). “Marcaxe preposicional de obxecto en galego. Emerxencia e vicisitudes dun proceso de gramaticalización sintáctica”. En Kremer, D. (ed.), Homenaxe a Ramón Lorenzo, II, 569-580. Vigo: Galaxia.
  • Cidrás, Francisco (2012). “On the concept of syntactic function in a functional grammar”, Functions of Language, 19: 2, 147-173. DOI: https://doi.org/10.1075/fol.19.2.01cid.
  • CiGPA = Varela Barreiro, Xavier (dir.) (2004-). Corpus informatizado Galego-Portugués Antigo. Santiago de Compostela: ILG. Versión 2.1 (2007). https://ilg.usc.gal/cgpa/ (Consultado o 26.05.2023).
  • Dardano, Maurizio (2012). “La subordinazione completiva”. En Dardano, M. (ed.), Sintassi dell’italiano antico. La prosa del Duecento e del Trecento, 120-195. Roma: Carocci editore.
  • Elvira, Javier (2012). “Construcciones y significado: aspectos diacrónicos de la transitividad en español”. En Maldonado, R. (ed.), Corrientes de estudio en semántica y pragmática históricas, 1-28. Madrid: Instituto Menéndez Pidal.
  • Ernout, Alfred & Thomas, François (2002). Syntaxe latine. Paris: Klincksieck. [1953].
  • Ferreiro García, Susana (2003). “Las completivas de sujeto en el esquema ‘SUJETO-PREDICADO-CI’ en gallego”. En Ruiz, L. et alii (eds.), VIII Simposio Internacional de Comunicación Social: Actas, I, 412-416. Santiago de Cuba: Centro de Lingüística Aplicada. Dispoñible en www.cla.cu/simposio/descargar.php?d=1213.
  • Folgar, Carlos (1993). Diacronía de los objetos directo e indirecto (del latín al castellano medieval). Santiago de Compostela: Universidade.
  • García Cornejo, Rosalía (2006). Morfología y sintaxis de “que” en la Edad Media. Sevilla: Universidad de Sevilla.
  • García Gondar, Francisco (1978). O infinitivo conxugado en galego. Santiago de Compostela: Universidade.
  • García-Miguel, José M.ª (1995a). Las relaciones gramaticales entre predicado y participantes. Colección Lalia / Series Maior, 2. Santiago de Compostela: Universidade.
  • García-Miguel, José M.ª (1995b). Transitividad y complementación preposicional en español. Anexo 40 de Verba. Santiago de Compostela: Universidade.
  • GGHF = Marchello-Nizia, Christiane, Combettes, Bernard, Prévost, Sophie & Scheer, Tobias (eds.) (2020). Grande Grammaire Historique du Français. 2 vols. Berlin / Boston: Walter de Gruyter. DOI: https://doi.org/10.1515/9783110348194.
  • IEC = Institut d’Estudis Catalans (2016). Gramàtica de la llengua catalana. Barcelona: IEC.
  • Lobo, Maria & Martins, Ana Maria (2017). “Subjects”. En Dufter, A. & Stark, E. (eds.), Manual of Romance Morphosyntax and Syntax. Manuals of Romance Linguistics, vol. 17, 27-88. Berlin / Boston: Walter de Gruyter. DOI: https://doi.org/10.1515/9783110377088-002.
  • Martínez García, Hortensia (1992). “Algunas construcciones de infinitivo no-subsistentes en el castellano actual”. En Ariza, M. et alii (eds.), Actas del II Congreso Internacional de Hª de la Lengua Española, I, 631-641. Madrid: Pabellón de España, S.A.
  • Mattos e Silva, Rosa Virgínia (2008). O português arcaico. Uma aproximação. II Sintaxe e fonologia. Lisboa: Imprensa Nacional-Casa da Moeda.
  • Meilán García, Antonio J. (1991). La oración simple en la prosa castellana del siglo XV. Oviedo: Universidad de Oviedo.
  • Melis, Chantal & Flores, Marcela (2013). “On the historical expansion of non-canonically marked ‘subjects’ in Spanish”. En Seržant, I. A. & Kulikov, L. (eds.), 2013, 163-184. DOI: https://doi.org/10.1075/slcs.140.08mel.
  • Mensching, Guido (2017). “Infinitival clauses”. En Dufter, A. & Stark, E. (eds.), Manual of Romance Morphosyntax and Syntax. Manuals of Romance Linguistics, vol. 17, 369-396. Berlin / Boston: Walter de Gruyter. DOI: https://doi.org/10.1515/9783110377088-010.
  • Míguez, Vítor (2016). “Parámetros sintácticos e semánticos das alternancias obxecto/oblicuo: unha comparación entre os complementos con en do galego e as construcións conativa e antipasiva”, Estudos de Lingüística Galega, 8, 167-185. DOI: http://dx.doi.org/10.15304/elg.8.3049.
  • Moure, Teresa (1999). “Aspectos da sintaxe do galego desde a perspectiva tipolóxica”. En Álvarez, R. & Vilavedra, D. (eds.), Cinguidos por unha arela común. Homenaxe ao prof. X. Alonso Montero, I, 751-766. Santiago de Compostela: Universidade.
  • Onishi, Masayuki (2001). “Non-canonically marked subjects and objects: Parameters and properties”. En Aikhenvald, A., Dixon, R. M. W. & Onishi, M. (eds.), 2001, 1-51.
  • Pinkster, Harm (2015). The Oxford Latin Syntax. I. The Simple Clause. Oxford: Oxford University Press. DOI: 10.1093/acprof:oso/9780199283613.001.0001
  • Rivas, Elena & Rodríguez Espiñeira, M.ª José (1997). La cláusula en castellano medieval: constituyentes funcionales. Santiago de Compostela: Universidade.
  • Rodríguez Guerra, Alexandre (2004). “Verbo da orde relativa dos constituíntes oracionais non-clíticos do latín ó galego medieval”, Verba, 31, 151-186.
  • Rodríguez Guerra, Alexandre (2018). “A lingua de Martin Codax: os esquemas sintácticos”. En Rodríguez Guerra, A. & Arias Freixedo, X. B. (eds.), O Pergamiño Vindel e Martin Codax. O esplendor da poesía galega medieval, 185-219. Amsterdam / Philadelphia: John Benjamins. DOI: https://doi.org/10.1075/z.218.11rod.
  • Rodríguez Guerra, Alexandre (2022a). “Quix e querrei e quero e direivos ũa ren: a sintaxe oracional no Pergamiño Sharrer”. En Pichel, R. (ed.), “Tenh’eu que mi fez el i mui gram bem”. Estudos sobre cultura escrita medieval dedicados a Harvey L. Sharrer, 479-510. Madrid: Sílex.
  • Rodríguez Guerra, Alexandre (2022b). “Os suxeitos explícitos no galego medieval”, Revista Galega de Filoloxía, 23, 144-163. DOI: https://doi.org/10.17979/rgf.2022.23.0.9378.
  • Sánchez Rei, Xosé Manuel (2005). “O complemento preposicional perspectivado desde o marco teórico da gramática de valencias”. En Rio-Torto, G. M., Figueiredo, O. M. & Silva, F. (eds.), Estudos em Homenagem ao Professor Doutor Mário Vilela, 889-900. Porto: Faculdade de Letras da Universidade do Porto.
  • Sánchez Rei, Xosé Manuel (2010). O complemento preposicional en galego. Análise desde a gramática de valencias. Monografía 6 da Revista Galega de Filoloxía. A Coruña: Área de Filoloxías Galega e Portuguesa da Universidade da Coruña.
  • Sánchez Rei, Xosé Manuel (2020). “Gramática de valências e sintaxe dialetal no âmbito galego-português: alguns exemplos práticos”, Madrygal, 23, 315-333. DOI: https://doi.org/10.5209/madr.73076.
  • Serradilla Castaño, Ana M.ª (1997). El régimen de los verbos de entendimiento y lengua en español medieval. Madrid: Universidad Autónoma de Madrid.
  • Seržant, Ilja A. (2013). “The diachronic typology of non-canonical subjects and subject-like obliques”. En Seržant, I. A. & Kulikov, L. (eds.), 2013, 313-360. DOI: https://doi.org/10.1075/slcs.140.14ser.
  • Seržant, Ilja A. & Kulikov, Leonid (eds.) (2013). The Diachronic Typology of Non-Canonical Subjects. Amsterdam / Philadelphia: John Benjamins. DOI: https://doi.org/10.1075/slcs.140.
  • Soto Andión, Xosé (2012). “As propiedades do suxeito na construción intransitiva”. En Arias Freixedo, B., Gómez Clemente, X. M.ª & Pérez Durán, G. (eds.), Sementar para os que veñan: Homenaxe a Camiño Noia, 439-458. Vigo: Universidade.
  • Suárez Fernández, Mercedes (1997). El complemento predicativo en castellano medieval (época prealfonsí). Santiago de Compostela: Universidade.
  • Tato Plaza, Fernando R. (1999). Libro de Notas de Álvaro Pérez, notario da terra de Rianxo e Postmarcos (1457). Santiago de Compostela: Consello da Cultura Galega.
  • TILG = Santamarina, Antón (dir.), González Seoane, E. & Álvarez de la Granja, M.ª (s.d.). Tesouro informatizado da lingua galega (Versión 4.1). Santiago de Compostela: ILG. http://ilg.usc.gal/TILG/ (Consultado o 26.05.2023).
  • UC = Ferreiro, Manuel (dir.) (2018-). Universo Cantigas. Edición crítica da poesía medieval galego-portuguesa. Universidade da Coruña. http://universocantigas.gal/ (Consultado o 26.05.2023).
  • Van Valin Jr., Robert D. (2018). “Dative case and oblique subjects”. En Barðdal, J., Pat-El, N. & Carey, S. M. (eds.), 2018, 115-131. DOI: https://doi.org/10.1075/slcs.200.05van.
  • Vasques, Rui (2001). Crónica de Santa María de Íria. Estudo e edizón de José António Souto Cabo. Santiago de Compostela: Cabido da S.A.M.I. Catedral / SEG.
  • Vázquez Rozas, Victoria (2006). “Gustar-Type Verbs”. En Clements, J. C. & Yoon, J. (eds), Functional Approaches to Spanish Syntax. Lexical Semantics, Discourse and Transitivity, 80-114. New York: Palgrave Macmillan. DOI: https://doi.org/10.1057/9780230522688_4.