Traducir texto y paratraducir imagen entre la cultura del libro y la cultura de las pantallas

  1. José Yuste Frías 1
  1. 1 Universidade de Vigo
    info

    Universidade de Vigo

    Vigo, España

    ROR https://ror.org/05rdf8595

Revista:
Cadernos de tradução

ISSN: 2175-7968 1414-526X

Ano de publicación: 2023

Volume: 43

Número: 1

Tipo: Artigo

DOI: 10.5007/2175-7968.2023.E95405 DIALNET GOOGLE SCHOLAR lock_openDialnet editor

Outras publicacións en: Cadernos de tradução

Resumo

Thanks to the notion of paratranslation, professional translators are now more cognizant than ever of the paratextuality engendered by the ubiquitous presence of visual elements in translation processes. This implies a screen culture that provides a new, conscious perspective on paratextuality, different from the traditional emphasis on textuality within book culture. Teaching how to translate in the 21st century involves gaining consciousness about the transformation brought about by the digital (r)evolution, which has transformed both the know-how and learning procedures of those who, in the future, will devote their professional lives to reading and interpreting, to translating not only verbal elements (texts) but, above all, images (paratexts). This paper begins by drawing attention to the key role of the image in translation, based on the theoretical approach to the notion of paratranslation created at the University of Vigo in 2005. It aims to enhance the pedagogy of the image as a crucial element in translation procedures for international communication in the digital era. Lastly, this paper highlights how book culture on one side and screen culture on the other are, in fact, two complementary cultures when it comes to training professionals in both text translation and image paratranslation.

Referencias bibliográficas

  • Benetello, Claudia. «When translation is not enough: Transcreation as a convention defying practice. A practitioner’s perspective». JoSTrans: The Journal of Specialised Translation, 29, 28-44, 2018.
  • Berger, John; Blomberg, Sven; Fox, Chris; Dibb, Michael & Hollis, Richard. Modos de ver. Traducción de Justo G. Beramendi. Barcelona: Gustavo Gili, 2001.
  • Bernal-Merino, Miguel. «On the translation of video games». JoSTrans: The Journal of Specialised Translation, 11, 2006.
  • Bouveresse, Jacques. La connaissance de l’écrivain. Sur la littérature, la vérité et la vie, Marseille: Agone, 2008.
  • Carreira, Oliver «¿Transcreación, traducción de marketing o copywriting bilingüe?». Linguae, Revista de la Sociedad Española de Lenguas Modernas, 5, p. 7-24, 2018.
  • Carreira, Oliver & Botella, Carla «¿Qué opinan los publicistas sobre la transcreación? Un estudio social sobre la relación entre el sector de los servicios lingüísticos y el de la publicidad». In: Martínez Martínez, Silvia. (Ed.). Nuevas tendencias en traducción e interpretación: Enseñar, aprender e investigar en la revolución digital. Granada: Comares, 2020, p. 169-180.
  • Chaume, Frederic. «Audiovisual Translation Trends. Growing Diversity, Choice, and Enhanced Localization». In: Esser, Andrea; Bernal-Merino, Miguel Ángel & Smith, Iain Robert. (Eds.). Media Across Borders. Localizing TV, Film and Video Games. Nueva York: Routledge, 2016, p. 68-84.
  • Chevalier, Jean & Gheerbrant, Alain. Dictionnaire des symboles. Mythes, rêves, coutumes, gestes, formes, figures, couleurs, nombres. París: Robert Laffont, 1982.
  • Cómitre Narváez, Isabel. «Paratraduire l’imaginaire : approche méthodologique du sous-titrage espagnol des films ocelotiens». Meta, vol. 67, n.º 3, pp. 592–613, 2022. DOI: https://doi.org/10.7202/1100476ar
  • Díaz Cintas, Jorge. «The Technology Turn in Subtitling». In: Thelen, Marcel & Lewandowska-Tomaszczyk, Barbara. (Eds.). Translation and meaning. Maastricht: Zuyd University of Applied Sciences, 2013. p. 119-132.
  • Durand, Gilbert. Les structures anthropologiques de l’imaginaire. Introduction à l’archétypologie générale. París: Dunod, 1992.
  • Eco, Umberto. Los límites de la interpretación. Traducción de Helena Lozano. Barcelona: Lumen, 1992.
  • Gaballo, Viviana. «Exploring the boundaries of transcreation in specialized translation». ESP Across Cultures, 9, p. 95-113, 2012.
  • Gambier, Yves. «La traduction audiovisuelle : un genre en expansión». Meta, 49(1), p. 1-11, 2004. DOI: https://doi.org/10.7202/009015ar
  • Gómez Tapado, Renato. «La Traducción de Poesía como Transcreación». Anuario brasileño de Estudios Hispánicos, 2, p. 231-237, 1992.
  • Hayles, Katherine. «Hyper and Deep Attention: The Generational Divide in Cognitive Modes». Profession, 2007: pp. 187–99, 2007.
  • Jenkins, Henry. Convergence culture. Where Old and new Media Collide. Nueva York & Londres: New York University Press, 2006.
  • Kusuba, Kōzō (dir. jefe y guionista). Doraemon. (serie TV). Japón: TV Asahi, Fujiko F. Fujio Production y Shinei Animation, 2005–2015.
  • Laugier, Sandra. (Ed.). Éthique, littérature, vie humaine, París: PUF, 2006.
  • Lázaro, Rosario. «Haroldo de Campos: recorrido por sus textos teóricos sobre traducción y estado de traducción al castellano». Mutatis Mutandis, 5(2), p. 370-390, 2012. DOI: https://doi.org/10.17533/udea.mut.13694
  • Loo, Egan. «Doraemon’s anime visual & script changes for U.S. TV detailed». Anime News Network. The Internet’s most Trusted Anime News Source. Artículo editado el 11/05/2014, 2014. Disponible en: https://www.animenewsnetwork.com/news/2014-05-11/doraemon-anime-visual-and-script-changes-for-u.s-tv-detailed. Acceso el: 28 nov. 2023.
  • Mangen, Anne; Walgermo, Bente &Brønnick, Kolbjorn. «Reading linear texts on paper versus computer screen. Effects on reading comprehension», International Journal of Educational Research, 58(1), p. 61-68, 2013. DOI: https://doi.org/10.1016/j.ijer.2012.12.002
  • Mangiron, Carmen & O’Hagan, Minako «Game localisation: Unleashing imagination with “Restricted” translation», JoSTrans: The Journal of Specialised Translation, 6, p. 10-21, 2006.
  • Méndez González, Ramón. «Localización de videojuegos, intertextualidad y transcreación: fundamentos básicos». In: Martínez Martínez, Silvia. (Ed.). Nuevas tendencias en traducción e interpretación: Enseñar, aprender e investigar en la revolución digital, Granada: Comares, 2020, p. 79-92.
  • Mozzani, Éloïse. Le livre des superstitions. Mythes, croyances et légendes. París: Robert Laffont, 1995.
  • Nussbaum, Martha Craven. Love’s Knowledge. Essays on Philosophy and Literature, Nueva York & Oxford: Oxford University Press, 1990.
  • Pedersen, Daniel. «Exploring the concept of transcreation – transcreation as ‘more than translation’?». Cultus: The Intercultural Journal of Mediation and Communication, 7, p. 57-71, 2014.
  • Ray, Rebecca & Kelly, Nataly. Reaching New Markets Through Transcreation, When Translation Just Isn’t Enough. Lowell: Common Sense Adivsory Inc, 2010.
  • Reiss, Katharina & Vermeer, Hans. Towards a General Theory of Translational Action. Skopos Theory Explained. Traducción de Christiane Nord y revisión de Marina Dudenhöfer. Londres: Routledge, 2013.
  • Saussure, Ferdinand de. Cours de linguistique générale. París: Payot, 1964.
  • Saussure, Ferdinand de. Curso de lingüística general. Traducción de Mauro Armiño. Madrid: Akal, 1980.
  • Saussure, Ferdinand de. Curso de lingüística general. Traducción de Amado Alonso. Madrid: Alianza, 1983.
  • Siptzer, Manfred. Les ravages des écrans. Les pathologies à l’ère du numéririque. Traducción de Frédéric Joly. París: l’Échapée, 2019.
  • Tisseron, Serge. Le bonheur dans l’image. París: les Empêcheurs de penser en rond, 2003.
  • Tisseron, Serge. «Culture du livre et culture des écrans, l’indispensable complémentarité». In: Tisseron, Serge & Tordo, Frédéric. Comprendre et soigner l’homme connecté. París: Dunod, 2021, p.47–54.
  • Toury, Gideon. Descriptive Translation Studies–and beyond, Amsterdam & Philadelphia: John Benjamins, 2012.
  • Vandendorpe, Christian. Du papyrus à l’hypertexte. Essai sur les mutations du texte et de la lecture. París: La Découverte, 1999.
  • Venuti, Lawrence. The Translator’s Invisibility: A History of Translation, Londres: Routledge, 2017.
  • Wolf, Maryanne. La prescription littéraire en réseaux. Enquête dans l’univers numérique. Villeurbanne: Presses de l’Enssib, 2007.
  • Yuste Frías, José. «Paratextualidade e tradução: a paratradução da literatura infantil e juvenil». Tradução de Gisele Tyba Mayrink Orgado. Cadernos de Tradução, 2(34), p. 9-60, 2014. DOI: https://doi.org/10.5007/2175-7968.2014v2n34p9
  • Yuste Frías, José. «Bibliografía para una arqueología y evolución de la noción de paratraducción». Blog de Yuste. On y sème à tout vent. 21/12/2021, 2021a. Disponible en: https://www.joseyustefrias.com/2021/12/22/bibliografia-para-una-arqueologia-y-evolucion-de-la-nocion-de-paratraduccion/. Acceso el 28 nov. 2023.
  • Yuste Frías, José. «El juego del calamar: ¿poseditar no es traducir?». Blog de Yuste. On y sème à tout vent. 15/10/2021, 2021b. Disponible en: https://www.joseyustefrias.com/2021/10/15/el-juego-del-calamar-poseditar-no-es-traducir/. Acceso el 28 nov. 2023.
  • Yuste Frías, José. «Teoría de la paratraducción». In: Yuste Frías, José & Garrido Vilariño, Xoán Manuel. (Eds.) Traducción & Paratraducción I. Líneas de investigación. Berlín: Peter Lang, 2022a. p.29–64.
  • Yuste Frías, José. «Leer para traducir». In: Ferreiro Vázquez, Óscar. (Ed.) Avances en las realidades traductológicas: tecnología, ocio y sociedad a través del texto y del paratexto. Berlín: Peter Lang, 2022b. p. 49-67.
  • Yuste Frías, José. «Aux seuils du traduire». Meta, 67(3), p. 503–518, 2022c. DOI: https://doi.org/10.7202/1100471ar
  • Zorrakin-Goikoetxea, Itziar. «Transcreación y adaptación cultural en videojuegos: proceso, producto y recepción». Trans: Revista de Traductología, 26, p. 213-231, 2022. DOI: https://doi.org/10.24310/TRANS.2022.v26i1.14565