O humor toma corpounha análise feminista da súa dimensión comunicativa
-
1
Universidade de Santiago de Compostela
info
ISSN: 1136-5781
Ano de publicación: 2022
Título do exemplar: Rostros y voces de mujeres de la Edad de Plata
Número: 28
Páxinas: 273-288
Tipo: Artigo
Outras publicacións en: Lectora: revista de dones i textualitat
Resumo
O obxectivo deste texto é analizar a presenza e o funcionamento do humor nalgunhas propostas artísticas feministas e determinar os seus puntos de tensión e confrontación co discurso dominante. A argumentación terá como base algún dos traballos precedentes relacionados co humor (Bajtín, 1987; Eagleton, 2021) e investigacións que analizaron o seu potencial dentro dos feminismos (Merrill, 1988; C. Atance, 2018; Álvarez, 2018). Partindo desta base, tentarase establecer unha conexión coa defensa do carácter comunicativo da confesión desenvolvido pola filósofa María Zambrano. A obxectivo será mostrar como o humor entra en escena desde un corpo concreto, situado (Haraway, 1995), afectado (Garcés, 2013), coa intención de desconfigurar as estruturas hexemónicas do pensamento e atopar outras visións e significados máis amplos. Un proceso creativo e comunicativo que emerxe desde a complexidade da vida para colocar no campo da arte a pregunta polo posíbel a través dos imaxinarios radicais que ofrece o humor.
Referencias bibliográficas
- Adán, Carme (2003), Feminismo e coñecemento. Da experiencia das mulleres ao cíborg, A Coruña, Espiral Maior.
- Álvarez Muguruza, Iraide (2018), Otras risas son posibles. El humor: una herramienta política de resistencia feminista, Trabajo Fin de Grado, Euskal Herriko Unibertsitatea.
- Bajtín, Mijail (1987), La cultura popular en la Edad Media y en el Renacimiento. El contexto de François Rabelais, Madrid, Alianza.
- Birulés Bertrán, Josefina (2003), "La memoria de la muchacha tracia: mujeres y filosofía", Clepsydra: Revista de Estudios de Género y Teoría Feminista, 2: 7-12.
- Butler, Judith (2006), Vida Precaria. El poder del duelo y la violencia, Buenos Aires, Paidós.
- Caballero, Félix (2012), O humor galego alén da retranca, Cangas do Morrazo, Edicións Morgante.
- C. Atance, Belo (2018), Humor Feminista y Auto-representación, Trabajo Fin de Máster, Universitat de Barcelona.
- De Diego, Estrella, et al. (2014), Chelo Matesanz: as miñas cousas en observación, Santiago de Compostela, Centro Galego de Arte Contemporánea.
- Do Nascimento, Maria S. (2018), "Casada consigo mesma: mulheres palhaças e a busca de uma comicidade feminista", Revista Ártemis, 26 (1): 125-142.
- Eagleton, Terry (2021), Humor, Madrid, Taurus.
- Garcés, Marina (2013), Un mundo en común, Barcelona, Bellaterra.
- Haraway, Donna J. (1995), Ciencia, ciborgs y mujeres. La reinvención de la naturaleza, Madrid, Cátedra.
- Jankelevitch, Vladimir (1982), La ironía, Madrid, Taurus.
- Labaka Mayoz, Ane (2021), Algara mutilatuak, Zarautz, Susa Literatura.
- Laurenzi, Elena (1995), María Zambrano: nacer por sí misma, Madrid, Horas y HORAS.
- Linares Bernabéu, Esther (2020), "Hacia un análisis del discurso humorístico reivindicativo desde la perspectiva de género", Language Design Special Issue: 131-115.
- Maillard, Chantal (1998), La razón estética, Barcelona, Ediciones Laertes.
- Manchado, Raquel (2017), Comadres. La demonización de la amistad entre mujeres, Madrid, Antorcha Ediciones.
- Merrill, Lisa (1988), "Feminist Humor: Rebellious and Self‐Affirming", Women’s Studies: An Inter-Disciplinary Journal, 15 (1-3): 271-280.
- Pérez Ortiz, Gloria (2015), "Las leyes de violencia de género me parecen un chiste del sistema patriarcal", Píkara Magazine, 25/11/2015.
- Pirandello, Luigi (2007), El humorismo. (Esencia, carácter y materia del humorismo), Madrid, Clangre.
- Reckitt, Helena y Peggy Phelan (2005), Arte y feminismo, Londres, Phaidon.
- Segarra, Marta (ed.) (2010), Entrevistas a Hélène Cixous. No escribimos sin cuerpo, Barcelona, Icaria.
- Siurana, Carlos (2015), Ética del humor. Fundamentos y aplicaciones de una nueva teoría ética, Madrid, Plaza y Valdés Editores.
- Temprano, Emilio (1999), El arte de la risa, Barcelona, Seix Barral.
- Vasallo, Brigitte (2015), "¿Quién teme a la sátira lesbofeminista?", Pikara Magazine, 16/04/2015.
- Zambrano, María (2011), Confesiones y Guías, Madrid, Eutelequia Ensayo.
- Xamardo González, Nicolás (2004), "Comunicación e Interpelación", Estudios sobre el mensaje periodístico, 10: 191-200.
- Zambrano, María (2014), Obras completas. VI, Escritos autobiográficos (1928-1990), Barcelona, Galaxia Gutenberg
- Zambrano, María (2015), Obras completas. I, Libros (1930-1939), Barcelona, Galaxia Gutenberg.