No ronsel da colección de literatura popular de Marcial Valladaresa súa colaboración cos folcloristas do século XIX

  1. Fernández Salgado, Xosé A. 1
  1. 1 Universidade de Vigo. Departamento de Filoloxía Galega e Latina.
Journal:
Madrygal: Revista de estudios gallegos

ISSN: 1138-9664

Year of publication: 2021

Issue: 24

Pages: 81-100

Type: Article

DOI: 10.5209/MADR.80235 DIALNET GOOGLE SCHOLAR lock_openOpen access editor

More publications in: Madrygal: Revista de estudios gallegos

Abstract

The writer and linguist Marcial Valladares (1821-1903) was also the author of one of the first collections of Galician popular literature of the century XIX. In spite of not having given it to the prints at the time, it might be said that they had some degree of dissemination thanks to the fact that he himself used the coplas and sayings as a kind of linguistic authority to his well known Diccionario gallego-castellano (1884); in addition, Valladares was always generous with those scholars of the Spanish and Galician folklore that requested his collaboration providing them with his complete and varied handwritten collection. This article explores and analyses precisely Valladares’ contribution to the works and collections of Manuel Murguía, Antonio Machado y Álvarez, Juan A. Saco Arce, Francisco Rodríguez Marín, Casto Sampedro, Xosé Pérez Ballesteros, Antonio de la Iglesia and Alfredo Brañas. Besides, this examination goes to allow realize a historiographical trip through the most decisive folkloric investigations of the 19th century.

Bibliographic References

  • Alonso Montero, Xesús (1979): “Antonio Machado y Alvarez (“Demófilo”): e a cultura popular galega”, Senara 1, pp. 127-150.
  • Alonso Montero, Xesús (1981): “José Pérez Ballesteros e a poesía popular galega”, en Escritores: desterrados, namorados, desacougantes, desacougados. Sada: do Castro, pp. 141-1451.
  • Alonso Montero, Xesús(2018): Alfredo de la Iglesia. O intelectual, o educador e o autor do primeiro manual de Literatura Galega para escolares (1919). A Coruña: Real Academia Galega / Deputación de Pontevedra, http:// publicacions.academia.gal/index.php/rag/catalog/book/335.
  • Baltáns, Enrique (2004): “Cartas de Antonio Machado y Álvarez, ‘Demófilo’, a Gumersindo Laverde Ruiz (1879-1881)”, en Claudia Hammerschimidt, Valérie Heinen, Susanne Grunwald e Gunnar Nilsson (co¬ords.): Pasajes = Passages =Pasagen. Homenaje a Christian Wentlzlaff-Eggebert. Sevilla: Universidad de Sevilla, pp. 161-171, https://idus.us.es/handle/11441/74848;jsessionid=AAFFDE5845841361AAA 89CC8F7CD7F5A.
  • Baltáns, Enrique (2005): “Introducción”, en Enrique Jesús Rodríguez Baltanás (ed.): Antonio Machado y Álvarez (Demófilo), en Obras completas (col. “Biblioteca de Autores Sevillanos”), 5. Sevilla: Diputación de Sevilla / Fundación Machado, pp. XVII-LXXI.
  • Barreiro Fernández, Xosé Ramón e Xosé Luis Axeitos (eds.) (2003): Cartas a Murguía I. A Coruña: Fundación Pedro Barrié de la Maza.
  • Barreiro Fernández, Xosé Ramón e Xosé Luis Axeitos (eds.) (2005): Cartas a Murguía II. A Coruña: Fundación Pedro Barrié de la Maza.
  • Blanco Pérez, Domingo (1992): A poesía popular en Galicia (1745-1885). Recopilación, estudio e edición crítica. Vigo: Xerais, 2 vols.
  • Blanco Pérez, Domingo (2000) (ed.): Colección de Cantares gallegos por José Casal Lois. Santiago de Compostela: Con-sello da Cultura Galega.
  • Bouza-Brey, Fermín (1956): “Achegos pra a bibriografía de Marcial Valladares como etnógrafo”, Bo-letín de la Real Academia Gallega, XXVII/309-320, pp. 10-23, https://academia.gal/boletins#paxinas. do?id=28&d-447263-p=7.
  • Deaño Gamallo, Antonio (2008): “Las cartas de Emilia Pardo Bazán a Antonio Machado y Álvarez”, La Tribuna. Cadernos de Estudos da Casa-Museo Emilia Pardo Bazán 6, pp. 173-234, http://www.cervan¬tesvirtual.com/nd/ark:/59851/bmc1032408.
  • Do Pico Orjais, José Luís e Isabel Rei Sanmartín (2010): Ayes de mi Pais. O cancioneiro de Marcial Valladares. Baiona: Dos Acordes.
  • Fernández Salgado, Xosé A. (2002): Marcial Valladares (1821-1903). Lingua, literatura e folclore. Tese de doutoramento. Santiago de Compostela: Universidade de Santiago de Compostela (versión en CD-Rom, Santiago de Compostela: Servizo de Publicacións da Universidade).
  • Fernández Salgado, Xosé A (2003a): “A colección de refráns de Marcial Valladares”, Tabeirós Terra. Xornal Cultural (suplemen¬to central) XIII, pp. 9-16, https://issuu.com/vagalumes/docs/tabeir__s_terra__n___13__decembro_2.
  • Fernández Salgado, Xosé A (2003b): “Introdución”, en Marcial Valladares. Poesía. Vigo: Xerais, pp. 7-116.
  • Fernández Salgado, Xosé A (2005): Marcial Valladares. Biografía dun precursor no Rexurdimento galego. Pontevedra: De-putación Provincial.
  • Fernández Salgado, Xosé A (2018): “Bibliografía completa (1842-2018) de Marcial Valladares”, en Ana Acuña, Xosé-Henrique Costas e Ana Iglesias Álvarez (eds.): Homenaxe a Ramón Gutiérrez Izquierdo. Vigo: Servizo de Publi¬cacións da Universidade.
  • Ferreiro, Manuel (1991): Pondal: do dandysmo á loucura. Biografía e correspondencia. Santiago de Com¬postela: Laiovento.
  • Ferreirós Espinosa, Carlos (2018): O legado dos Valladares de Vilancosta. Santiago de Compostela: Xunta de Galicia.
  • Ferro Ruibal, Xesús (2012): “Fraseoloxía e paremioloxía galega anotada por José Pérez Ballesteros (1833- 1918)”, Cadernos de Fraseoloxía Galega 14, pp. 309-334, http://www.cirp.gal/pub/docs/cfg/cfg14_14. pdf.
  • Filgueira Valverde, Xosé (1982 [1942]): “Introducción y notas bibliográficas”, en Cancionero musical de Galicia reunido por Don Casto Sampedro y Folgar. A Coruña: Fundación Barrié de la Maza, vol. 1, pp. 5-92.
  • Filgueira Valverde, Xosé (1984): “Do ‘Folklore gallego’ á ‘Real Academia’”, Adral III. Sada: Ediciós do Castro, pp. 92-99.
  • Filgueira Valverde, Xosé (1994): “Sampedro Folgar”, Adral XVIII. Sada: Ediciós do Castro, pp. 225-233.
  • Gómez-García Plata, Mercedes (2015a): Bibliographie de Antonio Machado y Álvarez [établie par...], en Bérose-Encyclopédie internationale des histoires de l’anthropologie. Paris, https://www.berose.fr/arti¬cle698.html?lang=fr.
  • Gómez-García Plata, Mercedes (2015b): Bibliographie sur Antonio Machado y Álvarez [établie par...], en Bérose-Encyclopédie internationale des histoires de l’anthropologie. Paris, https://www.berose.fr/article699.html?lang=fr.
  • Groba González, Xavier (2011): O legado musical de Casto Sampedro Folgar (1848-1937): o canto galego de tradición oral. Tese de doutoramento. Santiago de Compostela: Universidade de Santiago de Com¬postela, 2 vols, https://minerva.usc.es/xmlui/handle/10347/3621.
  • Losada Diéguez, Antón (1929): “Romance”, Revista Nós 64, pp. 68-69.
  • Luna Sanmartín, Xosé (ed.) (2003): Marcial Valladares. Cantigueiro Popular. A Estrada: Fundación Cul¬tural da Estrada.
  • Machado y Álvarez, Manuel (1880a): Colección de enigmas y adivinanzas en forma de Diccionario. Sevilla: Librería de D. Tomas Sans.
  • Machado y Álvarez, Manuel (1880b): “Recensión a De la poesía popular gallega”, La Ilustración Gallega y Asturiana (Ma-drid), t. II, 4, 8/2/1880, p. 57; 5, 18/2/1880; e 12, 28/4/1880, p. 157, https://biblioteca.galiciana.gal/gl/ consulta/registro.do?id=10000079815.
  • Machado y Álvarez, Manuel(1880c): “El garbancito”, La Ilustración Gallega y Asturiana (Madrid), t. II, 31, 8/11/1880, p. 385; 32, 18/11/1880, p. 400, https://biblioteca.galiciana.gal/gl/consulta/registro.do?id=10000079815.
  • Machado y Álvarez, Manuel (dir.) (1884): Folk-Lore Gallego. Miscelánea, por Emilia Pardo Bazan y varios escritores de Galicia. Biblioteca de las Tradiciones Populares, t. IV. Sevilla: Alejandro Guichot y Compañía, http://www.bibliote-cavirtualdeandalucia.es/catalogo/es/catalogoimagenes/grupo.cmd?interno=S&embebido=S&config_rot acion=0&path=1005594&posicion=1.
  • Murguía, Manuel (1865): Historia de Galicia, t. I. Lugo: Imprenta de Soto Freire, http://biblioteca.galicia¬na.gal/es/consulta/registro.do?id=8506.
  • Nicolau D’Oliver, Lluís (1995): Epistolari de M. Milà i Fontanals, Anys 1881-1884, t. III. Barcelona: Institut d’Estudis Catalans.
  • Pardo Bazán, Emilia (1886): “Discurso de la Presidente en la Junta del 15 de Junio de 1885”, en El Folk-Lo¬re Gallego en 1884-85, sus actas y acuerdos, y discursos de Emilia Pardo Bazán Presidente y Memoria de Salvador Golpe Secretario. Madrid: Establ. Tipográfico de Ricardo Fé, pp. 18-21, https://biblioteca. galiciana.gal/gl/consulta/registro.do?control=BDG20100001899.
  • Rodríguez Marín, Francisco (1882): Cantos populares españoles. Recogidos. Ordenados e ilustrados por -. Sevilla: Francisco Álvarez y Cia, editores, 5 vols., https://bibliotecadigital.jcyl.es/es/consulta/registro. cmd?id=17015.
  • Saco Cid, Juan L. (ed.) (1987): Literatura popular de Galicia. Colección de coplas, villancicos, diálogos, romances, cuentos y refranes gallegos, recogidos por D. Juan Antonio Saco y Arce. Ourense: Deputa¬ción Provincial.
  • Sánchez Rei, Xosé M. (2006): A lingua galega no cancioneiro de Pérez Ballesteros. Santiago de Compostela: Laiovento.
  • Valladares, Marcial (1970 [1892]): Elementos de gramática gallega. Vigo: Galaxia / Fundación Penzol.