O asociacionismo do maxisterio ourensán no primeiro terzo do século XX

  1. Cid Fernández, Xosé Manuel 1
  2. Cid Galante, Rosa María 2
  1. 1 Universidade de Vigo
    info

    Universidade de Vigo

    Vigo, España

    ROR https://ror.org/05rdf8595

  2. 2 Centro de Educación para Adultos (EPAPU) de Ourense
Revista:
Sarmiento: Revista Galego-Portuguesa de Historia da Educación

ISSN: 1138-5863 2659-9589

Ano de publicación: 2022

Volume: 26

Páxinas: 189-218

Tipo: Artigo

DOI: 10.17979/SRGPHE.2022.26.0.9245 DIALNET GOOGLE SCHOLAR lock_openAcceso aberto editor

Outras publicacións en: Sarmiento: Revista Galego-Portuguesa de Historia da Educación

Resumo

Este estudo trata da creación e os propósitos da Asociación Provincial de Mestres en Ourense. Tamén analiza o intenso labor das asociacións dos diferentes partidos xudiciais e o seu funcionamento interno, organización, implicación dos asociados e accións máis destacadas. Os docentes van ver no asociacionismo unha posibilidade para demandar melloras na súa situación profesional e na súa consideración social e tamén un medio para fomentar a solidariedade. Todo iso enmárcase no primeiro terzo do século XX que é un período de importantes cambios no ámbito educativo.Aínda que, efectivamente, as asociacións de mestres tiñan certa inquietude reivindicativa, tamén é certo que non supuxeron unha preocupación para a Administración, pois actuaban dentro dun marco de respecto á autoridade administrativa e non eran, en absoluto, excesivamente esixentes nin combativas con ela.

Referencias bibliográficas

  • Álvarez Lázaro, Pedro (dir.). Cien años de educación en España: en torno a la creación del Ministerio de Instrucción Pública y Bellas Artes. Madrid: Ministerio de Educación y Ciencia, 2001.
  • Barreiro Fernández, Xosé Ramón; Moreno González, Xan; Palomares Ibáñez, José María e Varela González, Isaura. O movemento obreiro en Galicia. Vigo: Xerais, 1990.
  • Benso Calvo, Carmen e Cid Galante, Rosa M.ª. “La enseñanza privada en Ourense a comienzos de siglo”. Sarmiento. Anuario Galego de Historia da Educación 8 (2004): 43-77.
  • Cid Fernández, Xosé Manuel. Educación e Ideoloxía en Ourense na IIº República. Santiago: Servizo de Publicacións da Universidade, 1989 (2.ª ed. 2010, Editorial Andavira).
  • Cid Fernández, Xosé Manuel. “El movimiento de educación para la paz entre las dos guerras mundiales”. Historia de la Educación 11 (1992): 281-282.
  • Cid Fernández, Xosé Manuel. Escola, Democracia e República. Teorías e institucións educativas en Ourense durante a II República. Vigo: Concello de Ourense e Universidade de Vigo, 1994.
  • Cid Fernández, Xosé Manuel. “A represión franquista do Maxisterio. Unha historia que debemos seguir reescribindo, para fundamentar historicamente unha educación para a paz”. Sarmiento. Revista Galego-Portuguesa de Historia da Educación, 24 (2020): 265-282.
  • Cid Galante, Rosa M.ª. “A percepción dos docentes do ensino primario ourensán a comezos do século XX: un profesorado en entredito”. Sarmiento. Anuario Galego de Historia da Educación, 11 (2007): 37-57.
  • Cid Galante, Rosa M.ª. O ensino primario en Ourense (1900-1930). Ourense: Deputación Provincial de Ourense, 2017.
  • Cid Galante, Rosa M.ª. “Antonia Ortiz Currais: A primeira inspectora de ensino primario en Galicia comprometida coa ensinanza e defensora da educación da muller”. EDUGA. Revista Galega de Ensino, 80 (2020). (edición on line).
  • Cossío, Manuel B. La enseñanza primaria en España. Madrid: Fontanet, 1897.
  • Costa Rico, Antón. “Magisterio”. En Gran Enciclopedia Gallega XX, 42-50. Santiago: Silverio Cañada editor, 1974.
  • Costa Rico, Antón. “Socialismo e educación na Galiza do primeiro tercio do século XX”. En II Xornadas de Historia de Galicia. Aspectos da realidade Galega (século XV ao XX), ed. Xavier Castro e Jesús de Juana, 135-164. Ourense: Deputación Provincial, 1986.
  • Costa Rico, Antón. “A longa historia do sindicalismo no ensino en Galicia”, Revista Galega de Educación, 5 (1987): 57-59.
  • Costa Rico, Antón. Escolas e mestres. Santiago: Consellería da Presidencia, 1989.
  • Costa Rico, Antón. Historia da educación e da cultura en Galicia. Vigo: Edicións Xerais, 2004.
  • Cuesta Escudero, Pedro. La escuela en la reestructuración de la sociedad española (1900-1923). Madrid: Siglo XXI de España, 1994.
  • De Gabriel, Narciso. “Historia de la profesión docente en España”. En A história da educação em Espanha e Portugal. Investigações e actividades, eds. Antonio Nóvoa e Julio Ruíz Berrio, 137-156. Lisboa: Sociedade Portuguesa de Ciências da Educação/Sociedad Española de Historia de la Educación, 1993.
  • De Gabriel, Narciso. “A represión fascista do profesorado galeguista”. Sarmiento. Revista Galego-Portuguesa de Historia da Educación, 24 (2020): 211-237
  • De Guzmán, Manuel. Vida y muerte de las Escuelas Normales, Barcelona: PPU, 1986.
  • De Juana, Jesús e Castro, Xabier “A longa historia do sindicalismo no ensino en Galicia” Revista Galega de Educación, n.º 5, 1987, 57-59.
  • De Luís Martín, Francisco. Historia de la FETE (1909-1936). Madrid: Tecnos, 2009.
  • De Puelles Benítez, Manuel. Educación e ideología en la España Contemporánea. Barcelona: Editorial Labor, 1991.
  • Espinilla Herrarte, M.ª Lourdes. “El magisterio palentino en el primer tercio del siglo XX: del ideal regeneracionista a la realidad cotidiana”. Tabanque, Revista pedagógica, 23 (2010): 243-260.
  • Fernández Ascarza, Victoriano. Diccionario de Legislación de Primera Enseñanza. Madrid: El Magisterio Español, 1913.
  • Ferraz Lorenzo, Manuel. “Antecedentes, origen y consolidación histórica del sindicalismo de la enseñanza en Canarias (1905-1936)”. Revista de Educación, 308 (1995): 143-165.
  • Ferrer y Rivero, P. Tratado de la Legislación de Primera Enseñanza. Madrid: Librería de los Sucesores de Hernando, 1915.
  • Hernández, José M.ª. “La escuela rural en la España del siglo XX”. Revista de Educación. Núm. Extraordinario 1 (2000): 113-136.
  • Jiménez Landi, Antonio. La Institución Libre de Enseñanza y su ambiente: Período de expansión influyente IV. Madrid: Ministerio de Cultura/ Universidad Complutense/ Universidad de Barcelona/ Universidad de Castilla la Mancha, 1996.
  • Liébana Collado, Alfredo. Catálogo: Historia de la FETE desde los Orígenes a 1939. Preámbulo: Gerardo Fernández, Secretario Relaciones Institucionales de FETE Pais Valenciá. Madrid: FETE-UGT, 2009.
  • Llano Díaz, Ángel. “El VI Congreso de la Federación Internacional de Asociaciones de Maestros (FIAM-FIAI). Santander. 1933” Cabás, 15 (2016): 1-18. http:// revista. muesca.es.
  • López del Castillo, Mª Teresa. Historia de la inspección de primera enseñanza en España. Madrid: Ministerio de Educación, Cultura y Deporte, 2013.
  • Marco López, Aurora e Porto Ucha, Serafín. A Escola Normal de Santiago de Compostela. De Escola Normal Superior a Escola Universitaria (1849-1996). Santiago de Compostela: Universidade de Santiago de Compostela, 2000.
  • Mayorga Manrique, Alfredo. “La inspección en el nivel de la educación primaria. Proceso histórico”. Revista de Educación, 320 (1999): 18-38.
  • Ministerio de Educación y Ciencia. Historia de la educación en España: de las Cortes de Cádiz a la Revolución de 1868. II. Madrid: Secretaría General y Técnica MEC, 1989.
  • Ministerio de Educación y Ciencia. Historia de la educación en España: de la Restauración a la Segunda República, III. Madrid: Secretaría General y Técnica MEC, 1989.
  • Ministerio de Educación y Ciencia. Centenario de la fundación del Ministerio de Instrucción Pública y Bellas Artes. Madrid: Ministerio de Educación y Ciencia, 2000.
  • Navarro, Ramón. La escuela y el maestro en la España Contemporánea (1810-1939). Barcelona: PPU, 1998.
  • Palomares Ibáñez, José M.ª. “Condición obreira, conflictividade e asociacionismo en Santiago na época da comisión de reformas sociais”. En O movemento obreiro en Galicia, eds Xosé Ramón Barreiro Fernández, Xan Moreno González, José María Palomares Ibáñez e Isaura Varela González, 115-138. Vigo: Xerais, 1990.
  • Prada, Julio. Violencia política, protesta social e orde pública no Ourense republicano. A Coruña: Edicións do Castro, 2007.
  • Quintas, Francisco Javier. Historia do movemento obreiro socialista en Ourense (1895 -1936). Santiago: Fundación Luis Tilve, 2012.
  • Ramírez Aísa, Elías. Génesis y configuración de la inspección de educación en la España liberal (1808-1874). Madrid: UNED, 1998.
  • Terrón Bañuelos, Aida. “El movimiento asociacionista del magisterio nacional”. Historia de la Educación. Revista Interuniversitaria, 6 (1987) 279-300.
  • Terrón Bañuelos, Aida. “Cien años de defensa colectiva: la dinámica societaria y sindical del Magisterio Español” Sarmiento. Anuario Galego de Historia da Educación, 3 (1999): 157-182,
  • Terrón Bañuelos, Aida. “Coordenadas del asociacionismo profesional de los docentes. Estado de la cuestión en España”. Historia y Memoria de la Educación, 1 (2015): 93-130.
  • Terrón, Aida y Viñao, Antonio “Educación, movimiento obrero y sindicalismo (España, siglo XX)”. Historia de la Educación, 37 (2018): 69-114
  • Vila Serra, José. Ley Provincial, Valencia: Biblioteca Jurídica de los Ayuntamientos y Juzgados Municipales. Imprenta del autor, 1906.
  • Viñao Frago, Antonio. Innovación pedagógica y racionalidad científica. La escuela graduada pública en España (1898-1936). Madrid: Akal, 1990.