«El país más feliz de Europa»la recepción de la Guerra Civil española en Portugal

  1. Alberto Pena Rodríguez 1
  1. 1 Universidade de Vigo
    info

    Universidade de Vigo

    Vigo, España

    ROR https://ror.org/05rdf8595

Revista:
Ayer

ISSN: 1134-2277 2255-5838

Ano de publicación: 2022

Número: 127

Páxinas: 193-217

Tipo: Artigo

DOI: 10.55509/AYER/891 DIALNET GOOGLE SCHOLAR lock_openAcceso aberto editor

Outras publicacións en: Ayer

Resumo

Between 1936 and 1939, Portugal feared the revolutionary con-tagion of Republican Spain whose Popular Front government, viewed as an ally of international communism, represented a dangerous destabilizing element for the Portuguese dictatorship. Salazar supported the military uprising against the Madrid government during the Spanish Civil War, turning the Portuguese territory became a Francoist rearguard. The regime fostered an environment of fear, agitation and anticommunist mobilization to repress the opposition. Salazar’s propaganda cynically compared the Spanish bonfire with the Portuguese «haven of peace».

Información de financiamento

Esta investigación se enmarca en el proyecto de investigación del Plan Nacional «Los discursos geopolíticos de la Península Ibérica durante las dictaduras de Salazar y Franco: proyectos y realidades de la alianza peninsular y su proyección internacional», Ref. HAR2015-68492-P, Programa Estatal de Fomento de la Investigación Científica y Técnica de Excelencia, Subprograma Estatal de Generación de Conocimiento, Ministerio de Economía y Competitividad de España (2016-2019).

Financiadores

Referencias bibliográficas

  • César Oliveira: Portugal e a II República de Espanha, Lisboa, Perspectivas e Realidades, s. d. [1985].
  • Iva Delgado: Portugal e a Guerra Civil de Espanha, Lisboa, Publicações Europa-América, s. d. [1980].
  • Fernando Rosas (ed.): Portugal e a Guerra Civil de Espanha, Lisboa, Elo Artes Gráficas, 1996.
  • Fernando Rosas: Salazar e os Fascismos, Lisboa, Tinta da China, 2019.
  • António Costa Pinto: Corporatism and fascism. The corporatist wave in Europe, Londres, Routledge, 2017.
  • António Costa Pinto: Os camisas azuis e Salazar. Rolão Preto e o fascismo em Portugal, Lisboa, Edições 70, 2015.
  • Luis Reis Torgal: Estado Novo, Estados Novos, Coimbra, Imprensa da Universidade, 2011.
  • Goffredo Adinolfi: Ai confini del fascismo. Propaganda e consenso nel Portogalo salazarista (1932-1944), Milán, Franco Agneli, 2007.
  • Jorge Pais de Sousa: O fascismo catedrático de Salazar, Coimbra, Imprensa da Universidade, 2011.
  • António Pedro Vicente: Espanha e Portugal: Um olhar sobre as relações peninsulares no séc. xx, Lisboa, Tribuna da História, 2003.
  • César Oliveira: Cem Anos nas Relações Luso-Espanholas. Política, e Economia, Lisboa, Edições Cosmos, 1995.
  • José Medeiros Ferreiras: Um Século de Problemas. As Relações Luso-Espanholas, da União Ibérica à Comunidade Europeia, Lisboa, Livros Horizonte, 1989.
  • Hipólito de la Torre Gómez: «El error portugués de la Segunda República», en Ángeles Egido (coord.): La Segunda República y su proyección internacional, Madrid, La Catarata, 2017, pp. 74-106.
  • Hipólito de la Torre Gómez: La relación peninsular en la antecámara de la Guerra Civil (1931-1936), Mérida, UNED, s. d. [1988].
  • Juan Carlos Jiménez Redondo: Franco y Salazar. La respuesta dictatorial a los desafíos de un mundo en cambio, 1936-1968, Madrid, Sílex, 2019.
  • Josep Sánchez Cervelló: «Portugal y España: encuentros y desencuentros (1640-2002)», Historia y Política: ideas procesos y movimientos sociales, 7 (2002), pp. 267-287.
  • Soledad Gómez de las Heras: «Portugal ante la guerra civil española», Espacio, Tiempo y Forma, Serie V. Historia Contemporánea, 5 (1992), pp. 273-292.
  • Juan Carlos Jiménez Redondo: España y Portugal en los siglos XX y XXI. Geopolítica de una vecindad conflictiva, Granada, Comares, 2019.
  • Alberto Pena: Salazar, a Imprensa e a Guerra Civil de Espanha, Coimbra, Minerva-Coimbra, 2007.
  • César Oliveira: Salazar e a Guerra Civil de Espanha, Lisboa, Edições O Jornal, 1988.
  • Fernando Rosas: «O Estado Novo e a Guerra Civil de Espanha na Sociedade das Nações», Revista Portuguesa de História, 38 (2006), pp. 135-153.
  • Luís Soares de Oliveira: Guerra Civil de Espanha. Intervenção e não intervenção europeia, Lisboa, Ministério dos Negócios Estrangeiros, pp. 72-81.
  • Hipólito de la Torre Gómez: «Unidad y dualismo peninsular: el papel del factor externo», Ayer, 37 (2000), pp. 11-38.
  • Juan Carlos Jiménez Redondo e Hipólito de la Torre Gómez: Franquismo y salazarismo en el exterior: de la Guerra Civil a las guerras de África, Madrid, UNED, 2013.
  • Manuel Loff: O Nosso Século é Fascista: o Mundo Visto por Salazar e Franco (1936-1945), Oporto, Campo das Letras, 2008.
  • Manuel Loff: Salazarismo e Franquismo na Época de Hitler (1936-1942). Convergência Política, Preconceito Ideológico e Oportunidade Histórica na Redefinição Internacional de Portugal e Espanha, Oporto, Campo das Letras, 1996.
  • Juan Carlos Jiménez Redondo: Franco e Salazar. As Relações Luso-Espanholas durante a Guerra Fria, Lisboa, Assírio & Alvim, 1996.
  • Javier Rodrigo: Retaguardia y cultura de guerra, 1936-1939, Ayer, 76 (2009), pp. 13-207.
  • Alberto Pena Rodríguez: «Salazar y los viriatos. Los combatientes portugueses en la Guerra Civil española (1936-1939)», Spagna Contemporanea, 47 (2015), pp. 7-24.
  • Rui Aballe Vieira: Tomar o Pulso ao Tigre. Missões Militares Portuguesas em Espanha, entre a Vigilância e a Cooperação (1934-1939), tesis de maestría, Universidade Nova de Lisboa, 2011.
  • Christopher Othen: Franco’s International Brigades: Adventurers, Fascists, and Christian Crusaders en the Spanish Civil War, Nueva York, Columbia University Press, 2013.
  • Alberto Pena Rodríguez: Salazar y Franco. La alianza del fascismo ibérico contra la España republicana: diplomacia, prensa y propaganda, Gijón, Ediciones Trea, 2017.
  • Nelson Ribeiro: «Censorhip and Scarcity. Controlling new and old media in Portugal, 1936-1945», Media History, 21(1) (2014), pp. 74-88.
  • Alberto Pena Rodríguez: «Periodismo, guerra y propaganda. La censura de prensa en Portugal y la Guerra Civil de España», Estudios sobre el Mensaje Periodístico, 18(2) (2012), pp. 563-576.
  • Nicolas Jackson O’Shanghnessy: Politics and Propaganda. Weapons of Mass Seduction, Ann Arbor, The University of Michigan Press, 2004.
  • David Crokill y José Carlos Pina Almeida: «Commemorations and Propaganda in Salazar’s Portugal: The Mundo Português Exposition in 1940», Journal of Contemporary History, 44 (3) (2009), pp. 381-399.
  • Heriberto Cairo: «“Portugal is not a Small Country”: Maps and Propaganda in the Salazar, Regime», Geopolitics, 11(3) (2006), pp. 367-395.
  • Bernardo F. Pereira: A diplomacia de Salazar (1932-1949), Lisboa, Dom Quixote, 2012.
  • João Madeira: Os engenheiros de almas. O Partido Comunista e os intelectuais, Lisboa, Estampa, 1996.
  • Helena Matos: Salazar. A propaganda, 1934-1938, Lisboa, Temas & Debates, 2010.
  • Paula Borges Santos: A segunda separação. A política religiosa do Estado Novo (1933-1974), Lisboa, Edições Almedina, 2016.
  • Valentim Alexandre: O Roubo das almas. Salazar, a igreja e os totalitarismos, Lisboa, Dom Quixote, 2006.
  • Rita Almeida de Carvalho: A concordata de Salazar, Lisboa, Temas & Debates, 2013.
  • Luis Filipe Ribeiro de Meneses: Salazar. A Political Biography, Nueva York, Enigma, 2010.
  • Claudio Sánchez-Albornoz, Discurso ante el presidente de la República portuguesa, el general Óscar Carmona, s. d. [1936].
  • José Luis Martín (ed.): Claudio Sánchez-Albornoz. Embajador de España en Portugal (mayo-octubre 1936), Ávila, Fundación Sánchez-Albornoz, 1995.
  • Luis Nuno Rodrigues: A Legião Portuguesa. A milícia do Estado Novo (19361944), Lisboa, Estampa, 1996, pp. 53-72.
  • Orlando Raimundo: António Ferro. O inventor do salazarismo, Lisboa, Dom Quixote, 2015.
  • Margarida Acciaiuoli: António Ferro. A vertigem na palavra: retórica, política e propaganda, Lisboa, Bizâncio, 2013.
  • Jorge Ramos Do Ó: Os anos de Ferro. O dispositivo cultural durante a política do espírito (1933-1949), Lisboa, Estampa, 1999.
  • Alberto Pena Rodríguez: «Tudo pela Nação, nada contra a Nação. Salazar, la creación del Secretariado de Propaganda Nacional y la censura», Hispania: Revista Española de Historia, 240 (LXXII) (enero-abril de 2012), pp. 183-210.
  • João Borda: Revolta dos marinheiros, Lisboa, Edições Sociais, 1974.
  • Varela Gomes: Guerra de Espanha. Achegas ao redor da participação portuguesa, Lisboa, Versus, 1987.
  • António Araújo: Matar o Salazar. O Atentado de Julho de 1937, Lisboa, Tinta da China, 2017.
  • Alberto Pena Rodríguez: «El icono cinematográfico del Estado Novo salazarista: A Revolução de Maio (1937)», Historia y Comunicación Social, 14 (2009), pp. 295-312.
  • Henrique Baptista: A Mentira Comunista, Oporto, edición del autor, s. d. [1937].
  • Fernando Campos: A Ofensiva da liberdade, Lisboa, Edições Nação Portuguesa, 1937.
  • A. Vieira: Moscovo por um funcionário do Komitern, Lisboa, Editorial Império, 1936.
  • Wenceslao Fernández Flórez: O Terror Vermelho, Lisboa, Empresa Nacional de Publicidade, 1938.
  • Fabio Alexandre Faria: «Refugiados em Portugal. Fronteira e vigilancia no tempo da Guerra Civil de Espanha (1936-1939)», Revista Portuguesa de História, 48 (2017), pp. 61-84.
  • Juan Carlos Jiménez Redondo: «Salazarismo y política exterior», Studia Histórica, 21 (2003), pp. 155-182.
  • Juan Carlos Jiménez Redondo: «Salazar y el salazarismo vistos desde el exterior», Espacio, Tiempo y Forma, Serie V. Historia Contemporánea, 25 (2013), pp. 187-214.
  • Clara Sanz Hernando y Ana Cabrera González: «Paladines ideológicos con resonancia internacional. La prensa española y portuguesa ante el viaje de Franco a Portugal», Estudios sobre el Mensaje Periodístico, 24 (2) (diciembre de 2018), pp. 1789-1806.
  • Fernando Rosas: Salazar e o poder. O arte de saber durar, Lisboa, Edições Tinta da China, 2012.
  • António José Telo: «La estrategia de Portugal y sus relaciones con España», en Stanley G. Payne y Delia Contreras García (eds.): España y la Segunda Guerra Mundial, Madrid, Editorial Complutense, 1996, pp. 131-144.
  • Antonio César Moreno Cantano (coord.): Propagandistas y diplomáticos al servicio de Franco, Madrid, Trea, 2012.
  • Fernando Rosas: «A Guerra Civil de Espanha na Sociedade das Nações. Salazar, ministro dos Negócios Estrangeiros do Governo de Burgos», História, 82 (1985), pp. 32-53.
  • Alberto Pena Rodríguez: «Los grandes héroes ibéricos. Salazar, Franco y la Guerra Civil española: prensa y propaganda», Journal of Spanish Cultural Studies, 14 (1) (2013), pp. 36-51.
  • João Medina: «Salazar e Franco. Dois ditadores, duas ditaduras», História, 20 (1996), pp. 4-15.
  • Moisés de Lemos Martíns: O olho de Deus no discurso salazarista, Oporto, Edições Afrontamento, 2016.
  • João Madeira: 1837. O atentado a Salazar. A frente popular em Portugal, Lisboa, A Esfera dos Livros, 2013.
  • Nelson Ribeiro: «Using a new medium for propaganda: The role of transborder broadcasts during the Spanish Civil War», Media, War & Conflict, 7 (1) (2014), pp. 37-50.
  • Daniel Arasa: La batalla de las ondas en la guerra civil española, Maçanet de la Selva, Editorial Gregal, 2015.
  • Alberto Pena Rodríguez: «Sintonía de combate. La propaganda del Rádio Club Português en la Guerra Civil española (1936-1939)», Historia Crítica, 58 (2015), pp. 95-115.
  • Juan Carlos Jiménez Redondo: «El papel de Nicolás Franco en la conducción de la política española hacia Portugal», Historia Contemporánea, 15 (1996), pp. 179-191.
  • Maria Filomena Abreu: «As rádios portuguesas e a causa franquista. A “Guerra do Éter”», História, XVIII (nova série), 20 (1996), pp. 37-39.